“Cán bộ thực hiện hiểu luật thế này, kiểm tra, thanh tra vào lại hiểu cách khác”
Sáng 1/11, Quốc hội tiếp tục thảo luận về kinh tế - xã hội năm 2023, kế hoạch năm 2024.
Nêu ý kiến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) bày tỏ không đồng tình khi nhiều đại biểu cho rằng hiện nay hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, chồng chéo và khó thực hiện.
Theo ông Giang, thời gian qua, thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và đã có báo cáo gửi tới các đại biểu Quốc hội.
“Kết quả rà soát của Chính phủ và đánh giá độc lập của các cơ quan của Quốc hội cho thấy, phát hiện nội dung có mâu thuẫn, chồng chéo không nhiều”, ông Giang nói và cho hay, hầu hết bất cập là do văn bản được ban hành khá lâu, điều kiện kinh tế - xã hội có nhiều thay đổi, dẫn đến một số quy định không còn phù hợp.
Thừa nhận có nội dung được cho là vướng mắc, song ông Giang cho rằng, thực chất là do nhận thức, do văn bản quy định chi tiết chưa được ban hành đầy đủ hoặc chưa triển khai thực hiện đúng, nghiêm túc, có hiệu quả các quy định của luật.
Các nội dung của văn bản dưới luật được phát hiện có mâu thuẫn, chồng chéo và vướng mắc, bất cập, có một số nội dung chưa phù hợp với văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước cấp trên, có trường hợp chưa kịp thời cập nhật nội dung sửa đổi của các văn bản cơ quan Nhà nước cấp trên.
“Cũng có một số nội dung nhận định là chưa chính xác, một số nội dung vướng mắc, bất cập là do chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; một số nội dung, một số nhận định là vướng mắc, bất cập nhưng thực chất là vấn đề quan điểm chính sách", ông Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh.
Ông Giang cũng thông tin, gần 70% nội dung được phát hiện có bất cập, vướng mắc trong luật đều đã nằm trong chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội khóa XV tới hết năm 2025. Tại kỳ họp lần này có rất nhiều nội dung đã được trình Quốc hội như Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở…
Luật phải dễ hiểu, tránh mỗi người hiểu một cách khác nhau
Tranh luận lại, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Tạ Văn Hạ hoan nghênh việc Quốc hội, Chính phủ tiến hành rà soát lại hệ thống văn bản pháp luật để tìm ra những lỗ hổng, bất cập, chồng chéo
Tuy nhiên, ông Hạ cho biết, qua nghiên cứu ông phát hiện ra hệ thống pháp luật có thể không chồng chéo, mâu thuẫn nhưng cách hiểu pháp luật lại chưa thực sự thống nhất.
“Điều này dẫn đến cán bộ khi thực hiện hiểu thế này, nhưng khi đoàn kiểm tra, thanh tra vào lại hiểu cách khác. Đây là một nguyên nhân khiến cán bộ bây giờ cũng sợ, không dám làm”, ông Hạ nhìn nhận.
Ông Hạ dẫn ví dụ việc xác định giá trị đất đai trong các vụ án, vụ việc, có trường hợp xác định giá trị đất đai tại thời điểm khởi tố vụ án, có quan điểm lại xác định giá trị đất đai tại thời điểm xảy ra vụ án, vụ việc. Điều này dẫn đến việc xác định giá trị thất thoát trong các vụ án, vụ việc rất khác nhau.
Nêu chi tiết hơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục nói, có những vụ án ban đầu xác định thiệt hại về đất là 4.000 tỷ đồng, nhưng qua nhiều lần xác định lại thì chỉ còn hơn 1.000 tỷ đồng; có vụ án ở TP HCM tính ban đầu thiệt hại hơn 1.000 tỷ đồng, cuối cùng chỉ còn hơn 200 tỷ đồng, vì từ thời điểm xảy ra vụ án cho tới thời điểm khởi tố, sau mấy năm giá đất đã khác rất nhiều.
Từ thực tế đó, ông Hạ kiến nghị việc rà soát chồng chéo của pháp luật cũng cần làm sao cho thống nhất cách hiểu.
Luật cũng nên cố gắng làm sao đơn giản, dễ hiểu để người dân đọc hiểu được, tránh câu chuyện mỗi người hiểu một cách khác nhau, theo lời ông Tạ Văn Hạ.