Điệu hát, tiếng đàn gắn với 200 nghi lễ
Các lễ Then diễn tả hành trình thầy Then (ông Then, bà Then) điều khiển đoàn âm binh đi từ Mường Đất lên Mường Trời để dâng lễ vật và thỉnh cầu trong lễ: cầu an, chữa bệnh, cầu mùa, chúc mừng năm mới...
Di sản Thực hành Then tập trung chủ yếu ở các tỉnh vùng Đông Bắc (Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Tuyên Quang), vùng Tây Bắc (Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai) và một số địa phương khác ở Việt Nam.
Về cơ bản, hát Then - đàn tính ở mỗi vùng miền đều có cung quãng giống nhau nhưng về lời hát thì có nhiều dị bản để phù hợp với đặc điểm, cũng như phong tục của từng địa phương. Đàn tính được cấu thành từ 6 bộ phận gồm: bầu đàn, cần đàn, dây đàn, khóa đàn, ngựa, mặt đàn. Người Tày rất coi trọng cây đàn tính. Khi trình diễn, họ thường tổ chức lễ cúng nhỏ để xin phép tổ sư. Đàn tính được treo trang trọng trên vách gần bàn thờ tổ sư, những khi đi đâu, người Tày thường bọc đàn tính trong vải đỏ và bầu đàn luôn hướng về phía trước mặt mình. Đàn tính chủ yếu được dùng để đệm hát và có thể diễn tấu một mình hoặc nhiều cái cùng một lúc.
Hát Then rộn rã sân trường, bản làng
Để bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị của Then, trong những năm học gần đây, nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã đưa hát Then vào học đường. Các nhà trường từ bậc tiểu học đến THPT ở Lạng Sơn đã gắn việc gìn giữ hát Then với phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, hoạt động giáo dục truyền thống và hoạt động ngoại khóa trong mỗi tháng. Khi đưa hát Then vào hoạt động giáo dục, đa số học sinh thấy gần gũi và nhanh chóng hiểu được giá trị cũng như ý nghĩa của hát Then trong đời sống của đồng bào Tày, Nùng từ bao đời nay.
Huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh cũng là địa phương có nhiều hình thức để bảo tồn và phổ biến làn điệu hát Then trong đời sống xã hội. Phòng VH-TT huyện đã sưu tầm hơn 70 bài hát Then - đàn tính qua các thời kỳ, sưu tầm được 2 trích đoạn Then cổ, cải biên nhưng vẫn giữ những nét đặc trưng làn điệu hát Then, hướng dẫn thành lập 11 câu lạc bộ hát Then ở mỗi xã nhằm tập hợp các nghệ nhân, những người biết hát và yêu thích hát Then để luyện tập, phục vụ cộng đồng ở nơi cư trú.
Thái Nguyên nhiều năm qua rất chú trọng đầu tư thành lập CLB Dân ca của các tộc người. Trong đó loài hình hát Then - đàn tính đã đứng vững được tại các sân chơi văn hóa bổ ích với cuộc sống cộng đồng. Các tổ, đội văn nghệ Tỉn Keo (xã Phú Đình), Khau Diều (xã Điềm Mặc), Làng Chủng, Đồng Mon (xã Trung Hội), Nà Lọm (Phúc Chu), CLB dân ca dân Vũ Xã (Bảo Linh)… đã đóng góp rất lớn cho công tác bảo vệ và phát huy các làn điệu hát Then - đàn tính ở địa phương. Hiện nay Tuyên Quang có gần 60 nghệ nhân Then, hơn 100 thầy Tào, thầy Pụt, gần 100 CLB hát Then, đàn tính hoạt động thường xuyên…
Trường THPT Canh Tân, Thạch An, tỉnh Cao Bằng có nhiều biện pháp hiệu quả và đổi mới trong hình thức đưa nghệ thuật hát Then vào các buổi ngoại khóa. Đối với học sinh, việc lồng ghép nghệ thuật hát Then vào các hoạt động ngoại khóa không chỉ đem lại hiểu biết về giá trị tinh hoa của dân tộc mà còn có tác động mạnh mẽ vào tâm tư, tình cảm của học sinh, giúp phát triển khả năng thẩm mỹ, tình cảm đạo đức tốt đẹp, hình thành ý thức dân tộc, tình yêu với quê hương. Đều đặn mỗi tuần, thầy và trò Trường THPT Canh Tân lại say sưa với các làn điệu Then. Mục tiêu CLB hát Then hướng đến cho các học sinh, cán bộ, giáo viên giữ gìn và phát huy bộ môn hát Then - đàn tính.
Huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn có 7 dân tộc, trong đó dân tộc Tày chiếm trên 70% số dân toàn huyện. trên địa bàn huyện Chợ Đồn có 5 nghệ nhân Then, chủ yếu là người Tày có trên 100 cây đàn tính được lưu giữ, 3 hộ gia đình chế tác đàn tính. Để lưu giữ và phát huy di sản hát Then, đàn tính, thời gian qua, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện đã thực hiện nhiều hoạt động như: hằng năm khảo sát, bảo tồn các làn điệu hát Then, đặc biệt là Then cổ, Then mới; phát huy di sản này thông qua các hội diễn, liên hoan hay trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, Tổ chức các chương trình, hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong cộng đồng...
(Nguồn: Báo in Pháp luật Việt Nam số 250 ra ngày 7/9/2022)
Theo dõi chúng tôi trên:
Ngày 31.10.2025, đoàn công tác của báo Pháp luật Việt Nam do đồng chí Trần Ngọc Hà làm trưởng đoàn cùng sự hỗ trợ về kinh phí của ông Nguyễn Đình Mạnh ở TP Hồ Chí Minh, đã có mặt tại đồn Biên phòng Đồng Văn, đồn Biên phòng Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang để thăm hỏi và trao tặng xe đạp, sữa cùng quần áo cho các cháu học sinh có hoàn cảnh khó khăn thuộc mô hình con nuôi đồn Biên phòng và chương trình nâng bước em tới trường.
Sáng 29/10, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh - Tổ phó Tổ Công tác liên ngành về rà soát, đánh giá thủ tục hành chính (TTHC) trên phạm vi toàn quốc dẫn đầu Đoàn công tác liên ngành làm việc với Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về công tác triển khai Công điện số 201 ngày 22/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc tập trung rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa TTHC dựa trên dữ liệu.
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết, từ chiều tối và đêm nay (30/10), không khí lạnh tăng cường sẽ ảnh hưởng đến khu vực Đông Bắc Bộ, sau đó lan rộng xuống Bắc Trung Bộ, Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ. Thời tiết miền Bắc chuyển lạnh, kèm mưa rải rác do tác động của không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió đông.
Từ tháng 11/2025, nhiều chính sách mới trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và bảo hiểm xã hội sẽ chính thức có hiệu lực, tác động trực tiếp đến hoạt động kinh tế – xã hội và người dân.
Tối 28/10/2025 tại khu vực Phú Mỹ, phường Từ Liêm (trước đây là phường Mỹ Đình 2), Hà Nội xảy ra một vụ xô xát liên quan đến mâu thuẫn chỗ đậu xe ô tô, khiến một người phải nhập viện điều trị.
Phản ánh đến Báo PLVN, bà Đỗ Thị Hạt (trú tại Tổ 3 Duyên Hải, phường Lào Cai, tỉnh Lào Cai) gửi đơn kêu cứu, kèm tài liệu về việc một cá nhân có dấu hiệu làm giả hồ sơ giấy tờ để chiếm đoạt tài sản của mình là quyền sử dụng 1.379m2 đất. Nguyên nhân cũng bởi mảnh đất này được bà Kim Thị Dung (chủ sử dụng đất ban đầu) ký tới 2 giấy bán đất viết tay khác nhau cho bà Hạt và một người khác. Trình bày trong đơn, bà Đỗ Thị Hạt cho biết, giấy viết tay giữa mình với chủ sử dụng đất ký mua bán từ năm 2011 đã được giám định, xác định là đúng và cũng có nhiều người là tổ trưởng TDP, các hộ giáp ranh có thể làm nhân chứng. Trong khi đó, bà Hạt cho rằng tờ giấy bán viết tay thứ 2 cùng một số giấy tờ khác đang có nhiều điểm “mờ” cần được cơ quan chức năng xem xét để làm rõ…
Liên quan đến vụ việc bà Dương Thị Trà My (ủy quyền cho bà Trần Thị Thắm) xin chuyển mục đích sử dụng thửa đất diện tích 2.017,5m2 tại thửa đất số 210, tờ bản đồ địa chính số 185 tại phường Tuần Châu, tỉnh Quảng Ninh, mới đây UBND phường Tuần Châu đã khẳng định: Theo quy định chỉ cần phù hợp một trong các loại quy hoạch theo quy định là đủ điều kiện để chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Vì vậy quan điểm của phường là thửa đất của bà My, bà Thắm đủ điều kiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
PLM - Sáng 28/10/2025, tại trụ sở Bộ Tư pháp, Cục Hành chính tư pháp đã long trọng tổ chức buổi gặp mặt đoàn các gia đình con nuôi Thụy Điển nhân dịp họ trở về thăm quê hương Việt Nam. Cuộc gặp gỡ diễn ra trong bầu không khí ấm áp, giàu cảm xúc gắn kết những trái tim mang chung cội nguồn Việt.
Ngày 27-10, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội thông tin, trong tuần từ 17 đến 24/10/2025, toàn thành phố ghi nhận 392 ca mắc sốt xuất huyết, tăng 38 ca so với tuần trước. Số ca mắc tăng trở lại, cùng với việc phát hiện thêm 12 ổ dịch mới, đang làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bùng phát dịch trên diện rộng khi thời tiết vẫn thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển.
Ngay sau khi Việt Nam và Hoa Kỳ công bố tuyên bố chung về khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng. Nhiều chuyên gia kinh tế, đối ngoại nhận định sự kiện này là một bước ngoặt mang tính chiến lược, đánh dấu thành công của Việt Nam trong quá trình đàm phán thuế đối ứng với đối tác Hoa Kỳ, là tín hiệu tốt cho thương mại song phương giữa hai nước, vừa ổn định, vừa lâu dài và củng cố lòng tin cho doanh nghiệp hai nước xúc tiến đầu tư.
