![]() |
Mối quan hệ truyền thống hài hòa giữa người Việt và thiên nhiên đang phải đối mặt với những thách thức về môi trường và biến đổi khí hậu. (Ảnh: VGP). |
Ứng xử hài hòa với thiên nhiên từ trong cội nguồn văn hóa
Từ hàng nghìn năm nay, văn hóa Việt Nam và thiên nhiên luôn gắn bó mật thiết, như hai mảnh ghép không thể tách rời trong bức tranh cuộc sống của dân tộc. Bắt nguồn từ nền văn minh lúa nước, người Việt đã lớn lên cùng đất đai, hòa mình vào sông nước, hít thở bầu không khí và nương tựa vào các hệ sinh thái xung quanh. Thiên nhiên không chỉ là nền móng để con người sinh tồn, mà còn in sâu vào tâm thức, phản ánh trong những phong tục, lễ hội và triết lý sống đầy tính nhân văn. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức chưa từng có, việc gìn giữ và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống trong ứng xử với thiên nhiên trở thành nhiệm vụ cấp thiết, mở ra cánh cửa hướng tới một tương lai bền vững hơn.
Đi sâu vào đời sống thường ngày, có thể dễ dàng nhận thấy cách mà người Việt bày tỏ lòng tôn kính và biết ơn sâu sắc với thiên nhiên. Các tín ngưỡng thờ thần tự nhiên như thần Mặt Trời, thần Đất, thần Núi, thần Sông, hay thần Mưa đều bắt nguồn từ sự nhận thức rằng, mỗi yếu tố tự nhiên đều nắm giữ “chìa khóa” sinh tồn và thịnh vượng của cộng đồng. Những lễ hội như lễ cầu mưa, lễ xuống đồng, hay Tết trồng cây không chỉ là những nghi thức đơn thuần, mà còn là dịp để con người tìm kiếm sự giao hòa, gửi gắm những mong ước chân thành về mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no.
Nền nông nghiệp lúa nước truyền thống của người Việt cũng dựa trên sự hiểu biết sâu sắc và tuân theo các quy luật tự nhiên. Người nông dân xưa khéo léo vận dụng các kỹ thuật canh tác bền vững như luân canh, xen canh, sử dụng phân bón hữu cơ một cách hài hòa, gắn bó mật thiết với đất đai và nguồn nước. Họ tích lũy vô vàn kinh nghiệm quý giá về lựa chọn giống cây phù hợp, thời điểm gieo trồng thuận lợi nhờ việc quan sát tinh tế thiên văn, thời tiết. Tất cả những điều này thể hiện sự gắn bó mật thiết và am hiểu sâu sắc của người nông dân với tự nhiên.
Không chỉ dừng lại ở thực tiễn cuộc sống, văn hóa ứng xử với thiên nhiên còn được truyền tải đầy sinh động qua những câu chuyện dân gian, cổ tích, ca dao, tục ngữ. “Cây tre trăm đốt” không chỉ dạy người ta sống ngay thẳng, mà còn gián tiếp nhắc nhở về sự khiêm tốn và trân trọng tài nguyên tự nhiên. “Cóc kiện trời” lại khắc họa mối liên kết không thể tách rời giữa con người và vạn vật, ngầm nói lên thông điệp bảo vệ môi trường sống chung;…
Trước thách thức về môi trường và biến đổi khí hậu
Việt Nam đang chứng kiến một cuộc khủng hoảng ô nhiễm môi trường đáng báo động trên nhiều phương diện. Cụ thể, ô nhiễm không khí, đặc biệt là nồng độ bụi mịn, đã vượt quá ngưỡng cho phép ở nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Ô nhiễm nguồn nước đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng, khiến cho nhiều dòng sông, hồ nước trước đây trong xanh, yên bình giờ trở thành những dòng nước đen ngòm, bốc mùi khó chịu. Tình trạng ô nhiễm đất do chất thải công nghiệp, nông nghiệp và khai thác khoáng sản cũng đang diễn biến phức tạp.
Trong khi đó, rác thải sinh hoạt lại chất chồng từng ngày với tốc độ đáng lo ngại, vượt xa năng lực xử lý của những hệ thống chưa đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh những vấn đề môi trường trực tiếp, Việt Nam cũng đang cảm nhận rõ nét hơn bao giờ hết sự khắc nghiệt của biến đổi khí hậu. Bão lũ, hạn hán và các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng diễn ra thường xuyên, dữ dội hơn, cướp đi tài sản, thậm chí cả tính mạng con người.
Trong bối cảnh đó, cách người Việt tương tác với môi trường ngày nay có cả những mặt tích cực và tiêu cực. Một bộ phận người dân vẫn duy trì những hành vi thiếu ý thức và gây hại đến môi trường, như xả rác bừa bãi, sử dụng quá mức đồ nhựa dùng một lần, lãng phí năng lượng và nước. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người Việt Nam nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và đang tích cực thay đổi hành vi của mình theo hướng thân thiện hơn với thiên nhiên. Ý thức tiết kiệm năng lượng và nước ngày càng được nâng cao, việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng và xe đạp có xu hướng gia tăng, các hoạt động tái chế rác thải tự phát và có tổ chức ngày càng phổ biến và phong trào trồng cây xanh ngày càng lan rộng.
Khi nghệ thuật và giáo dục vun đắp tình yêu thiên nhiên
Nghệ thuật và giáo dục môi trường đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi ứng xử của con người với thiên nhiên, đặc biệt khi kết hợp với bản sắc văn hóa Việt Nam.
Văn học Việt Nam từ xưa đến nay luôn gắn bó mật thiết với thiên nhiên, khơi gợi sự rung động và thấu cảm sâu sắc. Từ những vần thơ nổi tiếng của Nguyễn Du trong “Truyện Kiều” miêu tả vẻ đẹp “Long lanh đáy nước in trời”, hay những trang văn dịu dàng, giàu hình ảnh về thiên nhiên làng quê Việt trong các tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh như “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, văn chương Việt Nam luôn nhắc nhở người đọc về mối quan hệ mật thiết giữa con người với tự nhiên.
Các chương trình giáo dục môi trường ở Việt Nam ngày càng phát triển đa dạng, từ hoạt động ngoại khóa trong trường học đến các chương trình giáo dục cộng đồng. Việc kết hợp các yếu tố văn hóa truyền thống như câu chuyện cổ tích, ca dao, tục ngữ, trò chơi dân gian, lễ hội vào các chương trình này tạo ra sự gần gũi, hấp dẫn và dễ tiếp thu hơn cho người học, đồng thời khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm đối với di sản văn hóa và môi trường của dân tộc.
Bản sắc văn hóa Việt Nam, với những giá trị truyền thống về sự hài hòa với thiên nhiên, lòng yêu quê hương, đất nước và tinh thần cộng đồng, là một nền tảng vững chắc để xây dựng một tương lai bền vững và có trách nhiệm với môi trường trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống có thể góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, thay đổi hành vi ứng xử theo hướng bền vững hơn và tạo ra sự đồng thuận xã hội trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.
Đỗ Trang
(PLM) - Chiều tối ngày 13/4, Báo Pháp luật Việt Nam cùng UBND huyện Trạm Tấu (tỉnh Yên Bái), Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Hưng Việt đã tổ chức lễ Tổng kết Giải leo núi “Bước chân trên mây” lần thứ II - Chinh phục đỉnh Tà Xùa năm 2025. Cũng tại buổi lễ tổng kết, ông Trần Ngọc Hà – Phó tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam cho biết tiếp nối thành công của mùa 2, báo sẽ tiếp tục tổ chức giải leo núi dành cho phóng viên, nhà báo các cơ quan báo chí trên cả nước ở mùa 3 với sự chuyên nghiệp hơn, chất lượng hơn, an toàn và hấp dẫn hơn. Đây là cam kết của Báo PLVN và những người có trách nhiệm, có tình cảm gắn bó với địa phương.
(PLM) - Chỉ sau 2 giờ 15 phút, Vận động viên Trịnh Hoàng Yên – số báo danh 025 đã xuất xắc vượt qua 12km cung đường Giải leo núi Bước chân trên mây lần 2 – Chinh phục đỉnh Tà Xùa để cán đích đầu tiên, qua đó chiến thắng thuyết phục ở bộ giải giành cho nam. Đây là lần thứ 2 liên tiếp vận động viên đến từ Hội Nhà báo tỉnh Yên Bái tham dự và có thành tích vượt trội tại Giải leo núi “Bước chân trên mây”. Ở mùa giải đầu tiên được tổ chức, anh Trịnh Hoàng Yên từng phải về nhì , chức vô địch lần này càng trở nên đặc biệt, khẳng định sự bền bỉ và quyết tâm không ngừng nghỉ , qua đó giữ lại cúp vô địch ở lại tỉnh Yên Bái – địa phương 2 năm liền được chọn làm nơi tổ chức giải.
(PLM) - Sáng 12/4, hơn 100 nhà báo, phóng viên thuộc các cơ quan thông tấn báo chí trong cả nước hào hứng "vào cuộc" tranh giải "Bước chân trên mây" chinh phục đỉnh Tà Xùa từ chân núi thuộc chòm Sáng Nhù, thôn Tà Xùa, xã Bản Công. Thời tiết tạo thuận lợi cho các vận động viên.
(PLM) - Kết luận thanh tra đột xuất việc chấp hành quy định của pháp luật lĩnh vực công chứng của Thanh tra Sở Tư pháp Hà Nội đã chỉ ra nhiều tồn tại, thiếu sót, vi phạm của Văn phòng công chứng Nguyễn Liễu.
(PLM) - Vừa qua, Ban An toàn giao thông tỉnh Cà Mau có buổi làm việc với Đại diện Ban tổ chức Chương trình caravan Báo Pháp luật Việt Nam về việc phối hợp tổ chức "Sự kiện tuyên truyền phổ biến pháp luật an toàn giao thông học đường - lần 3 tại Cà Mau".
Tới tham dự buổi họp về phía Ban ATGT tỉnh Cà Mau có ông Nguyễn Thanh Bằng - Chánh văn phòng Ban ATGT tỉnh, ông Nguyễn Văn Đen – Phó Giám đốc sở Văn hóa, Thể thao và Du Lịch, ông Tạ Minh Vũ - Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, ông Kiều Minh Được - Trưởng Phòng CSGT Công an tỉnh, bà Phạm Như Quỳnh - Đại diện Sở Tài chính, cùng phóng viên Báo Cà Mau dự đưa tin. Về phía Ban tổ chức Caravan Báo Pháp Luật Việt Nam, có Ông Nguyễn Văn Nam - Phó Ban tổ chức thường trực, cùng đại diện nhà tài trợ bà Trần Ánh Hoa – Giám đốc Công ty Tân Phạm Nguyên và đại diện Câu lạc bộ Doanh Nhân và Pháp Luật tại TP. HCM.
(PLM) - Sáng ngày 5/4, tại Quảng Ninh, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Tạp chí Pháp luật và Phát triển đã tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp. Từ thực tiễn xuất hiện những bất cập, hạn chế, các đại biểu nêu những đề xuất cùng các giải pháp khắc phục để thúc đẩy nguyên tắc "Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", hoàn thiện thể chế nhằm thu hút các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài cho giai đoạn phát triển mạnh mẽ tiếp theo của đất nước, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
(PLM)- Hàng nghìn sản phẩm bông tẩy trang nhãn hiệu La Soirée bị làm giả với giá trị lên đến hơn 850 triệu đồng, đang chuẩn bị tuồn ra thị trường đã được Đội 6 - Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Hà Nội kịp thời ngăn chặn. Đại diện Cơ quan Cảnh sát điều tra cho biết, đây không phải là lô hàng duy nhất mà các đối tượng đã làm giả. Về phía đơn vị sản xuất và phân phối chính hãng, ông Đặng Thanh Tùng - đại diện Công ty TNHH La Claire chia sẻ: "Không quá bất ngờ khi thương hiệu của mình là mục tiêu mà các đối tượng làm giả hướng đến. Và mong muốn cơ quan chức năng xử lý thật nghiêm minh để bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng…”.
(PLM) - Sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong đang bị nghi vấn về nguồn gốc xuất xứ khi Công ty TNHH Dược phẩm VESCO (đơn vị có tên trên bao bì) khẳng định không sản xuất, không phân phối, không có bất kỳ hợp đồng gia công nào liên quan đến sản phẩm. Theo đó, ngày 10/2/2025, công ty VESCO đã có văn bản gửi Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đề nghị thu hồi hồ sơ tự công bố, và gửi báo cáo đến Chi Cục An toàn Vệ sinh thực phẩm Hà Nội đề nghị kiểm tra, xử lý tình trạng lưu hành sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, có dấu hiệu hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, công ty VESCO cũng đã yêu cầu Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thương mại LHV chấm dứt ngay việc phân phối sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong không rõ nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm giả mạo… điều này đặt ra dấu hỏi lớn về tính minh bạch và hợp pháp của sản phẩm này trên thị trường.
(PLM) - Năm 2021 chị L.T.B.H (sinh sống tại Hà Nội) đến Phòng khám Bác sĩ Đ.T.D – có địa chỉ tại quận Đống Đa, Hà Nội để nâng mũi với giá 35 triệu đồng, chất liệu sụn Surgiform, thế nhưng theo chị bằng một cách nào đó chiếc sụn mũi Surgiform lại biến thành sụn Silicon có giá thành rẻ hơn nhiều.
(PLM) - Chiều 28/3, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Tạp chí Pháp luật và Phát triển tổ chức Hội nghị thông tin về Hội thảo quốc tế với chủ đề “Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc ‘Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ’ trong lĩnh vực đầu tư".