Thứ bảy 18/01/2025 17:21
Email: phapluatmedia@gmail.com
qc-top
Home | Văn hóa - Giải trí | Thú vị chuyện của 1.307 vị tiến sĩ được 'kể' qua bia đá

Thú vị chuyện của 1.307 vị tiến sĩ được 'kể' qua bia đá

(PLVN) - Những giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ được thể hiện đơn thuần qua những hàng chữ Nho hay hoa văn trang trí trên mặt bia. Ẩn sau lớp mặt đá khô cứng và câm lặng đó là hàng ngàn câu chuyện thú vị về cuộc đời và sự nghiệp của hơn 1.307 vị tiến sĩ đang chờ đợi các thế hệ sau tìm hiểu.

Hiền tài được lưu danh muôn đời

Ngay từ những ngày đầu xây dựng nền quân chủ độc lập, các triều đại phong kiến Việt Nam đã chú trọng tới việc tuyển chọn và trọng dụng nhân tài. Kể từ khoa thi năm 1442, các nhà khoa bảng đỗ đại khoa được khắc ghi trên bia đề danh tiến sĩ đặt tại Văn Miếu ở kinh đô để lưu truyền danh thơm đến muôn đời sau.

Tại đây, ngoài việc thờ Khổng Tử, Văn Miếu còn là nơi đề danh những vị đại khoa trên các tấm bia, gọi là bia tiến sĩ. Những tấm bia đá lưu danh những người đỗ đạt trong các khoa thi tuyển chọn tiến sĩ kéo dài hơn 300 năm dưới thời Lê - Mạc (từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 17). 82 bia đá khắc tên 1.307 lượt tiến sĩ thi đỗ qua 82 khoa thi dưới triều Lê và Mạc là những di vật giá trị bậc nhất của khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Đây là những pho sử đá khẳng định niềm tự hào của truyền thống hiếu học của Việt Nam.

Giá trị đặc biệt của bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám chính là bài văn bia (bài ký) bằng chữ Hán. Mỗi bài ký trên bia là một áng văn chương mẫu mực, thể hiện tư tưởng triết học, sử học và những quan điểm về giáo dục, đào tạo và trọng dụng nhân tài của dân tộc. Một bài văn bia thường gồm: dòng tiêu đề của khoa thi (phần nối giữa trán bia và bài ký) năm tổ chức khoa thi, ca ngợi triều vua đang trị vì, tên các vị quan tham gia tổ chức khoa thi như Đề điệu, Giám thí, Độc quyển, Đằng lục...; cách thức tổ chức thi; họ tên và quê quán của những người thi đỗ… Phần ký của văn bia cung cấp nhiều thông tin quan trọng về lịch sử của nền giáo dục, thi cử nước nhà và quan điểm của nhà nước về đào tạo và sử dụng nhân tài.

Tháng 3/2010, Ủy ban Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã công nhận bia tiến sĩ là Di sản tư liệu - Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương và tháng 5/2011, Tổng Giám đốc UNESCO đã công nhận 82 bia tiến sĩ là Di sản tư liệu và ghi vào danh mục Ký ức thế giới toàn cầu. Ngày 14/1/ 2015, Thủ tướng Chính phủ công nhận 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám là Bảo vật quốc gia. Đây chính là sự đánh giá, công nhận giá trị đặc biệt của bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đối với nền văn hóa, giáo dục của dân tộc Việt Nam nói riêng, của toàn nhân loại nói chung.

“Giải mã” các khoa thi xưa

Văn Miếu - Quốc Tử Giám là điểm tham quan hấp dẫn của các học sinh, sinh viên, người dân, du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là các sỹ tử trước kỳ thi thường đến đây dâng hương, song không nhiều người hiểu tường tận về những nội dung khắc trên bia đá.

Vì vậy, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám thực hiện trưng bày chuyên đề “Bia đá kể chuyện” tại Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội từ ngày 16/1/2025, tại khu vườn bia tiến sĩ, di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Đây là lần đầu tiên những hoa văn, họa tiết, những hàng chữ Nho trên 82 tấm bia tiến sĩ được “giải mã” cung cấp thông tin cho công chúng về các khoa thi thời xưa cùng tên tuổi những người đỗ đạt.

Trưng bày theo 4 chủ đề: Chiêu mộ hiền tài: giới thiệu một số nét chính về giáo dục khoa cử Nho học của nước ta; Con đường khoa cử: giới thiệu thông tin về thi cử và chế độ đãi ngộ dành cho những người đỗ đạt; Gương sáng tiền nhân: giới thiệu một số danh nhân tiêu biểu có nhiều đóng góp cho giáo dục nước nhà cùng một số lĩnh vực khác và Tài hoa nghệ thuật: Cảm nhận bàn tay tài hoa và thế giới quan phong phú của những nghệ nhân tạo tác bia Tiến sĩ.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Tú - Phó Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: “Trưng bày lần này được đặt gần những tấm bia sẽ tạo hiệu quả cao về thị giác và tâm lý, làm cho công chúng được tiếp cận gần hơn với bia tiến sĩ, từ đó cảm nhận sâu hơn về những nội dung tư liệu hiện hữu cũng như khám phá điều ẩn chứa trong những tấm bia đá”.

Đó sẽ là câu chuyện thú vị về 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám; là thông tin về những địa phương có người đỗ tiến sĩ và số lượng tiến sĩ của địa phương đó, như Hà Nội có nhiều tiến sĩ nhất với 145 tiến sĩ, thứ hai là Hải Dương với 106 tiến sĩ, Bắc Ninh với 87 tiến sĩ, Hưng Yên với 43 tiến sĩ…

Thùy Dương

(baophapluat.vn)
Bài liên quan
Tin bài khác
Ông Kim Sang Sik trở lại Việt Nam sớm

Ông Kim Sang Sik trở lại Việt Nam sớm

Ông Kim Sang Sik trở lại Việt Nam sớm, HLV Kim Sang Sik, guồng quay công việc, mục tiêu mới trong năm 2025
Táo quân 2025 có sự trở lại của những gương mặt quen thuộc

Táo quân 2025 có sự trở lại của những gương mặt quen thuộc

Táo quân 2025 có sự trở lại của những gương mặt quen thuộc, chủ trương sáp nhập, tinh gọn bộ máy của Thiên đình, ‘xoá tên’, ‘sáp nhập’ với Táo khác
Những người gìn giữ "hồn" Rối Việt

Những người gìn giữ "hồn" Rối Việt

Những người gìn giữ "hồn" Rối Việt, múa rối nước - di sản văn hóa độc đáo của Việt Nam, duy trì và phát huy giá trị truyền thống
Hải Phòng tổ chức bắn pháo hoa tại 13 điểm trong đêm giao thừa

Hải Phòng tổ chức bắn pháo hoa tại 13 điểm trong đêm giao thừa

(PLVN) - Đêm giao thừa Tết Nguyên đán xuân Ất Tỵ 2025 , TP Hải Phòng sẽ tổ chức bắn pháo hoa tại 7 điểm tầm cao và 6 điểm tầm thấp trong thời gian từ 8 đến 15 phút .
Thời tiết ngày 17/1: Bắc Bộ ngày nắng, đêm không mưa

Thời tiết ngày 17/1: Bắc Bộ ngày nắng, đêm không mưa

(PLVN) - Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, hôm nay, Hà Nội và các tỉnh miền Bắc duy trì thời tiết ít mây, ngày nắng, đêm không mưa, sáng và đêm trời rét, có nơi rét đậm, rét hại.
Hà Nội sẽ cấm nhiều tuyến đường phục vụ chương trình

Hà Nội sẽ cấm nhiều tuyến đường phục vụ chương trình 'Hòa nhạc ánh sáng'

(PLVN) - Ban Tổ chức Chương trình “Hòa nhạc ánh sáng - Chào năm mới 2025” vừa có thông báo về phương án phân luồng giao thông để tổ chức chương trình trong hai ngày 17/1 và 18/1/2025.
An toàn du lịch vui Xuân, đón Tết Ất Tỵ

An toàn du lịch vui Xuân, đón Tết Ất Tỵ

(PLVN) - Tết Nguyên đán năm 2025, người dân được nghỉ liên tục 9 ngày, đây là thời gian nhiều hoạt động du lịch hấp dẫn diễn ra. Bên cạnh việc vui chơi, trải nghiệm, tham quan các điểm đến hấp dẫn, du khách cần lưu ý đảm bảo an toàn để có một kỳ nghỉ trọn vẹn niềm vui.
Nón làng Chuông - Hồn xưa trong hơi thở đương đại

Nón làng Chuông - Hồn xưa trong hơi thở đương đại

(PLVN) - Giữa dòng chảy hối hả của cuộc sống hiện đại, làng Chuông vẫn lặng lẽ gìn giữ hơi thở truyền thống qua từng chiếc nón lá tinh khôi. Từ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân cao tuổi đến niềm đam mê cháy bỏng và tâm huyết của lớp nghệ nhân trẻ, mỗi chiếc nón nơi đây không chỉ là biểu tượng của văn hóa Việt Nam mà còn vươn ra thế giới, trở thành nhịp cầu kết nối hồn quê với bạn bè quốc tế. "Muốn ăn cơm trắng cá trê / Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông".
Thành phố Lào Cai - Ngày mây ngang qua phố

Thành phố Lào Cai - Ngày mây ngang qua phố

(PLVN) - Khi bình minh vừa ló rạng, thành phố Lào Cai, nằm nơi biên giới phía Bắc của Tổ quốc, khoác lên mình chiếc áo sương mờ ảo, tựa chốn bồng lai tiên cảnh. Vẻ đẹp của đô thị trẻ trung này kết hợp cùng nét hoang sơ, thơ mộng của thiên nhiên tạo nên một khung cảnh cuốn hút khó quên.
Hoa đào, hoa lan Tây Bắc rộn ràng xuống phố đón Tết9

Hoa đào, hoa lan Tây Bắc rộn ràng xuống phố đón Tết9

(PLVN) - Khi Tết Nguyên Đán cận kề, khắp các nẻo đường tại các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, người dân vùng cao hối hả mang hoa đào, hoa lan xuống thành phố, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp, rực rỡ đậm chất xuân.
Kỳ vĩ cảnh băng tuyết phủ trắng đỉnh Lảo Thẩn

Kỳ vĩ cảnh băng tuyết phủ trắng đỉnh Lảo Thẩn

(PLVN) - Đỉnh núi Lảo Thẩn, xã Y Tý, huyện Bát Xát (tỉnh Lào Cai) chiều nay, 11/1, xuất hiện băng tuyết phủ kín núi rừng và cây cỏ, tạo nên cảnh quan kỳ vĩ thu hút sự chú ý của du khách và người yêu thích khám phá...

'Một Chút Yêu Thương' lần 2: Đêm nhạc dành tặng nạn nhân và thân nhân người bị tai nạn giao thông

(PLM) - Chương trình nghệ thuật “Một chút yêu thương lần 2” do CLB Doanh Nhân và Pháp Luật, trực thuộc Liên Hiệp Khoa Học Doanh Nhân Việt Nam tổ chức, đã trao tặng 200 suất quà hỗ trợ cho các nạn nhân bị tai nạn giao thông, có hoàn cảnh khó khăn và 1.000 nón bảo hiểm cho các phòng Cảnh sát giao thông, Công an Tp.HCM và các tỉnh để hộ trợ công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật.
Điều động Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Tiến Hải giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang

Điều động Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau Nguyễn Tiến Hải giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang

Ông Nguyễn Tiến Hải - Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau được Bộ Chính trị điều động, phân công, chỉ định giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang. Trước đó, ông Đỗ Thanh Bình - Bí thư Tỉnh uỷ Kiên Giang được Bộ Chính trị điều động giữ chức Bí thư Thành ủy Cần Thơ.
Thủ tướng xúc động giải đáp 10 kiến nghị của kiều bào tại Ba Lan

Thủ tướng xúc động giải đáp 10 kiến nghị của kiều bào tại Ba Lan

Tối 16/1, tại Thủ đô Warsaw, trong chương trình thăm chính thức Ba Lan, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Phu nhân Lê Thị Bích Trân và Đoàn đại biểu Việt Nam đã gặp gỡ cán bộ, nhân viên Đại sứ quán và cộng đồng người Việt Nam tại Ba Lan.
Phó Chủ tịch nước gặp mặt nữ đảng viên tiêu biểu Thủ đô

Phó Chủ tịch nước gặp mặt nữ đảng viên tiêu biểu Thủ đô

(PLVN) - Chiều 16/1, tại Phủ Chủ tịch, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân gặp mặt 95 nữ đảng viên tiêu biểu Thủ đô, nhân dịp kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930-3/2/2025); 95 năm Ngày thành lập
Bắt tạm giam, khám xét chỗ ở cựu Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang

Bắt tạm giam, khám xét chỗ ở cựu Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang

Chiều 17/1, Cơ quan ANĐT Công an tỉnh Hậu Giang bắt tạm giam, khám xét chỗ ở đối với ông Nguyễn Văn Tiến, cựu Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Hậu Giang để điều tra về hành vi “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.
Một phụ nữ ở Nghệ An rơi từ tầng 5 chung cư

Một phụ nữ ở Nghệ An rơi từ tầng 5 chung cư

(PLVN) - Bất ngờ nghe tiếng động lớn, người dân tại chung cư Yên Hòa thuộc phường Quán Bàu, thành phố Vinh (tỉnh Nghệ An) chạy ra kiểm tra thì phát hiện một phụ nữ nằm bất tỉnh dưới sân chung cư.
Chuẩn bị đưa ra xét xử vụ cưỡng đoạt tài sản 'dưới hình thức mới' ở Phú Thọ

Chuẩn bị đưa ra xét xử vụ cưỡng đoạt tài sản 'dưới hình thức mới' ở Phú Thọ

(PLVN) - Dự kiến ngày 21/1, TAND tỉnh Phú Thọ mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với bị cáo Lê Văn Thắng (sinh năm 1984, trú tại xã Liên Bão, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) về tội “Cưỡng đoạt tài sản” quy định tại khoản 2, Điều 170 Bộ luật Hình sự.
Thái Nguyên: Hoãn cưỡng chế kiểm kê hiện trạng 12 thửa đất

Thái Nguyên: Hoãn cưỡng chế kiểm kê hiện trạng 12 thửa đất

Trao lời “Tết ấm”, gửi lời “Xuân thương”

Trao lời “Tết ấm”, gửi lời “Xuân thương”

(PLM) -Chiều 15/1, Ban Doanh nhân và Pháp luật (Báo Pháp luật Việt Nam) với sự đồng hành của các doanh nghiệp đã tổ chức chương trình thiện nguyện “Tết ấm – Xuân thương” tại Bệnh viện K – Cơ sở Tân Triều (Hà Nội).

Tái diễn tình trạng đổ trộm phế thải trên đường Nguyễn Xiển

Tái diễn tình trạng đổ trộm phế thải trên đường Nguyễn Xiển

(PLM) - Sau một thời gian tạm lắng, thời gian gần đây tình trạng đổ trộm phế thải xây dựng trên tuyến đường Nguyễn Xiển có xu hướng bùng phát trở lại. Thực trạng này đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường và cảnh quan đô thị.

Tai nạn gây ùn tắc nghiêm trọng trên cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu

Tai nạn gây ùn tắc nghiêm trọng trên cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu

(PLM) - Khoảng 10 giờ ngày 15/1, một vụ tai nạn xảy ra trên đường cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu đoạn qua thôn Trường Thịnh, xã Trường Lâm, TX Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa gây ùn tắc nghiêm trọng.

Bộ Tư pháp: Tạo môi trường làm việc thuận lợi thúc đẩy đổi mới, sáng tạo

Bộ Tư pháp: Tạo môi trường làm việc thuận lợi thúc đẩy đổi mới, sáng tạo

(PLM) - Sáng 10/1, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị đại biểu cán bộ, công chức, viên chức cơ quan Bộ Tư pháp năm 2024. Dự Hội nghị có đồng chí Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Bí thư Ban cán sự Đảng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp; đồng chí Mai Lương Khôi, Ủy viên Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp; đồng chí Nguyễn Thanh Tịnh, Ủy viên Ban cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp; đồng chí Khương Thị Thanh Huyền, Chủ tịch Công đoàn Bộ Tư pháp cùng gần 400 đại biểu là đại diện cho công chức, viên chức, người lao động các đơn vị thuộc Bộ.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là "chìa khóa vàng" hiện thực hóa khát vọng đất nước

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là "chìa khóa vàng" hiện thực hóa khát vọng đất nước

(PLM) - Sáng 13-1, tại Hà Nội, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Hà Nội yêu cầu đưa Công viên hồ Phùng Khoang vào hoạt động trước ngày 20/1

Hà Nội yêu cầu đưa Công viên hồ Phùng Khoang vào hoạt động trước ngày 20/1

(PLM) - UBND thành phố Hà Nội yêu cầu chủ đầu tư tập trung nhân lực, vật lực, đẩy nhanh tiến độ, đưa Công viên hồ Phùng Khoang vào phục vụ Nhân dân trước ngày 20/1.

Bến Tre: Khánh thành cầu Pháp Luật Việt Nam - "Cây cầu nối những bờ vui"

Bến Tre: Khánh thành cầu Pháp Luật Việt Nam - "Cây cầu nối những bờ vui"

(PLM) - Nằm trong chuỗi hoạt động “Tết quân dân” năm 2024 huyện Mỏ Cày Bắc, ngày 9/1, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp UBND huyện Mỏ Cày Bắc khánh thành cầu Pháp Luật Việt Nam (Cầu Rạch Dầu) tại ấp Tân Hưng, xã Khánh Thạnh Tân (huyện Mỏ Cày Bắc, tỉnh Bến Tre).

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh: Tháo gỡ điểm nghẽn, tạo động lực mới, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp dân tộc

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh: Tháo gỡ điểm nghẽn, tạo động lực mới, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp dân tộc

(PLM) - Sáng 9/1, tại trụ sở Bộ Tư pháp, Báo Pháp luật Việt Nam tổ chức Tọa đàm "Hoàn thiện chính sách, pháp luật về doanh nghiệp dân tộc tại Việt Nam". Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh dự và chủ trì Toạ đàm, đồng chủ trì và điều hành có Tiến sĩ Vũ Hoài Nam - Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tú - Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế và ông Bạch Quốc An - Vụ trưởng Vụ Pháp luật Quốc tế, Bộ Tư pháp. Tham dự Toạ đàm có các chuyên gia về kinh tế, chuyên gia pháp luật cùng đại diện các tập đoàn và doanh nghiệp Việt Nam. Toạ đàm là diễn đàn để lắng nghe, là bước cụ thể hóa Nghị quyết số 41 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam đối với sự phát triển của đất nước trong thời kỳ mới .

Hà Nội triển khai quyết định của Thủ tướng về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô

Hà Nội triển khai quyết định của Thủ tướng về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô

(PLM) - Mới đây, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành văn bản về việc triển khai Quyết định số 1668/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.