Hiền tài được lưu danh muôn đời
Ngay từ những ngày đầu xây dựng nền quân chủ độc lập, các triều đại phong kiến Việt Nam đã chú trọng tới việc tuyển chọn và trọng dụng nhân tài. Kể từ khoa thi năm 1442, các nhà khoa bảng đỗ đại khoa được khắc ghi trên bia đề danh tiến sĩ đặt tại Văn Miếu ở kinh đô để lưu truyền danh thơm đến muôn đời sau.
Tại đây, ngoài việc thờ Khổng Tử, Văn Miếu còn là nơi đề danh những vị đại khoa trên các tấm bia, gọi là bia tiến sĩ. Những tấm bia đá lưu danh những người đỗ đạt trong các khoa thi tuyển chọn tiến sĩ kéo dài hơn 300 năm dưới thời Lê - Mạc (từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 17). 82 bia đá khắc tên 1.307 lượt tiến sĩ thi đỗ qua 82 khoa thi dưới triều Lê và Mạc là những di vật giá trị bậc nhất của khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Đây là những pho sử đá khẳng định niềm tự hào của truyền thống hiếu học của Việt Nam.
Giá trị đặc biệt của bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám chính là bài văn bia (bài ký) bằng chữ Hán. Mỗi bài ký trên bia là một áng văn chương mẫu mực, thể hiện tư tưởng triết học, sử học và những quan điểm về giáo dục, đào tạo và trọng dụng nhân tài của dân tộc. Một bài văn bia thường gồm: dòng tiêu đề của khoa thi (phần nối giữa trán bia và bài ký) năm tổ chức khoa thi, ca ngợi triều vua đang trị vì, tên các vị quan tham gia tổ chức khoa thi như Đề điệu, Giám thí, Độc quyển, Đằng lục...; cách thức tổ chức thi; họ tên và quê quán của những người thi đỗ… Phần ký của văn bia cung cấp nhiều thông tin quan trọng về lịch sử của nền giáo dục, thi cử nước nhà và quan điểm của nhà nước về đào tạo và sử dụng nhân tài.
Tháng 3/2010, Ủy ban Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã công nhận bia tiến sĩ là Di sản tư liệu - Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương và tháng 5/2011, Tổng Giám đốc UNESCO đã công nhận 82 bia tiến sĩ là Di sản tư liệu và ghi vào danh mục Ký ức thế giới toàn cầu. Ngày 14/1/ 2015, Thủ tướng Chính phủ công nhận 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám là Bảo vật quốc gia. Đây chính là sự đánh giá, công nhận giá trị đặc biệt của bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đối với nền văn hóa, giáo dục của dân tộc Việt Nam nói riêng, của toàn nhân loại nói chung.
“Giải mã” các khoa thi xưa
Văn Miếu - Quốc Tử Giám là điểm tham quan hấp dẫn của các học sinh, sinh viên, người dân, du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là các sỹ tử trước kỳ thi thường đến đây dâng hương, song không nhiều người hiểu tường tận về những nội dung khắc trên bia đá.
Vì vậy, Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám thực hiện trưng bày chuyên đề “Bia đá kể chuyện” tại Khu Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội từ ngày 16/1/2025, tại khu vườn bia tiến sĩ, di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Đây là lần đầu tiên những hoa văn, họa tiết, những hàng chữ Nho trên 82 tấm bia tiến sĩ được “giải mã” cung cấp thông tin cho công chúng về các khoa thi thời xưa cùng tên tuổi những người đỗ đạt.
Trưng bày theo 4 chủ đề: Chiêu mộ hiền tài: giới thiệu một số nét chính về giáo dục khoa cử Nho học của nước ta; Con đường khoa cử: giới thiệu thông tin về thi cử và chế độ đãi ngộ dành cho những người đỗ đạt; Gương sáng tiền nhân: giới thiệu một số danh nhân tiêu biểu có nhiều đóng góp cho giáo dục nước nhà cùng một số lĩnh vực khác và Tài hoa nghệ thuật: Cảm nhận bàn tay tài hoa và thế giới quan phong phú của những nghệ nhân tạo tác bia Tiến sĩ.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Tú - Phó Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: “Trưng bày lần này được đặt gần những tấm bia sẽ tạo hiệu quả cao về thị giác và tâm lý, làm cho công chúng được tiếp cận gần hơn với bia tiến sĩ, từ đó cảm nhận sâu hơn về những nội dung tư liệu hiện hữu cũng như khám phá điều ẩn chứa trong những tấm bia đá”.
Đó sẽ là câu chuyện thú vị về 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám; là thông tin về những địa phương có người đỗ tiến sĩ và số lượng tiến sĩ của địa phương đó, như Hà Nội có nhiều tiến sĩ nhất với 145 tiến sĩ, thứ hai là Hải Dương với 106 tiến sĩ, Bắc Ninh với 87 tiến sĩ, Hưng Yên với 43 tiến sĩ…
Thùy Dương
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Vào sáng ngày 31/5, chương trình Caravan mùa 3 "Tuyên truyền phổ biến pháp luật về an toàn giao thông học đường tại Cà Mau” chính thức bắt đầu tại công viên Hùng Vương, trung tâm thành phố Cà Mau.
(PLM) - Nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại gia tăng trong mùa cao điểm hè 2025, Vietnam Airlines sẽ tăng tần suất khai thác trên hai đường bay quốc tế trọng điểm từ TP. Hồ Chí Minh đi Singapore và Bangkok. Đồng thời, hãng cũng triển khai loạt chương trình ưu đãi hấp dẫn dành cho hành khách trên các chặng bay quốc tế.
(PLM) - Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6 không chỉ là dịp để tặng quà, tổ chức trò chơi – mà còn là lúc để cả xã hội cùng nhìn lại, lắng nghe và hành động vì những đứa trẻ đang cần chúng ta nhất. Hãy trao cho các em cơ hội được học tập, vui chơi, được mơ ước như bao trẻ em khác. Hãy nuôi dưỡng những mầm non không xanh để có sức sống mãnh liệt.
(PLM) -Sáng ngày 31.5.2025, Đoàn công tác của Báo Pháp luật Việt Nam do tiến sỹ Vũ Hoài Nam, Bí thư Đảng uỷ, Tổng Biên tập dẫn đầu cùng với một số doanh nghiệp, nhà hảo tâm và UBND xã Tân Lập, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đã tổ chức lễ bàn giao một căn nhà “Mái ấm Tư pháp” cho ông Trần Văn Ngọc là hộ gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trên địa bàn.
(PLM) - Sáng ngày 31/5, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự lễ khai trương Cổng Pháp luật quốc gia, ngay trước khi chủ trì cuộc tọa đàm với các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp về triển khai Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
(PLM) - Tiếp nối thành công từ những mùa trước, đúng 5h30 sáng nay ngày 30/5 chương trình Caravan mùa 3 do báo PLVN cùng phối hợp với Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia và UBND tỉnh Cà Mau chức chính thức khởi động.
(PLM) - “Kem Face Nhân sâm là thần dược trị nám” - đó là khẳng định xuất hiện trong đoạn video quảng cáo đăng tải trên kênh YouTube “Mỹ phẩm Collagen”, với hình ảnh một người phụ nữ thường được biết đến là Ngân Collagen đang giới thiệu sản phẩm như thể đây là phương thuốc có thể giúp trị tận gốc nám, tàn nhang và ngăn ngừa lão hóa. Trên thực tế, “thần dược trị nám” do cá nhân có tên “Ngân Collagen” quảng cáo, thực chất là một loại mỹ phẩm có tên Kem Face Nhân Sâm do Công ty TNHH XNK N-Collagen chịu trách nhiệm đưa sản phẩm ra thị trường, sản phẩm do Chi nhánh Tân Tạo – Công ty Cổ phần Dược và Mỹ phẩm Gia Phú là đơn vị sản xuất. Trước những quảng cáo có dấu hiệu vi phạm quy định về pháp luật. Đề nghị Thanh tra Bộ Y tế, Sở Y tế TP.HCM và các đơn vị chức năng liên quan sớm kiểm tra, xác minh và xử lý nghiêm minh hành vi quảng cáo sai lệch, nếu có vi phạm.
(PLM) - Ngày 29/05/2025, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) - cơ sở Hòa Lạc, đã diễn ra Hội thảo “Hợp tác về phát triển công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo Việt Nam – Italia”.
(PLM) - Ngày 29/5, Học viện Tư pháp tổ chức Đại hội Đảng bộ lần thứ V nhiệm kỳ 2025-2030. Dự Đại hội có đồng chí Nguyễn Quang Thái, Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Bộ Tư pháp; đồng chí Mai Lương Khôi, Ủy viên Ban thường vụ Đảng uỷ, Thứ trưởng Bộ Tư pháp.
(PLM) - Mới đây, Đội Chống buôn lậu, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TP.Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với 4 đối tượng: Phạm Thị Ánh Tuyết (chủ Cửa hàng Gạo Tuyết Kỳ - số 248 Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm , TP.Hà Nội); Nguyễn Thị Bình (chủ Cửa hàng gạo Tâm Bình tại Thôn Lũng Kênh, xã Đức Giang, huyện Hoài Đức, TP.Hà Nội); Lê Thị Nhàn và Vũ Thị Bích Ngọc (cùng kinh doanh bao bì tại xã Đức Giang, huyện Hoài Đức, TP.Hà Nội) do đã thực hiện hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả nhãn hiệu Gạo ST25 Lúa - Tôm nhãn hiệu Gạo Ông Cua. Tính đến thời điểm bị bắt giữ, các đối tượng đã bán ra thị trường hơn 17 tấn gạo giả nhãn hiệu này. Hiện, Công an TP.Hà Nội đang tiếp tục tiến hành xác minh để xử lý theo quy định pháp luật.
