Nhà bác học lớn nhất của Việt Nam ở thế kỷ XVIII
Lê Quý Đôn thuở nhỏ tên là Lê Danh Phương, tự Doãn Hậu, hiệu Quế Đường, vốn quê làng Diên Hà, huyện Diên Hà, trấn Sơn Nam (nay thuộc xã Độc Lập, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình). Ông sinh ngày 2/8/1726 tại phường Bích Câu, kinh thành Thăng Long, sinh sống và lập gia đình tại đây. Cha ông là Tiến sĩ Lê Trọng Thứ, hiệu Trúc Anh, trải hơn 50 năm làm quan triều Lê - Trịnh, nổi tiếng là vị quan thanh liêm, khẳng khái, là người có ảnh hưởng lớn tới cuộc đời Lê Quý Đôn.
Từ trước đến nay, nhiều người đã truyền tụng nhau ngợi ca tài năng hiếm có của Lê Quý Đôn: 2 tuổi đã biết học chữ, 5 tuổi đã đọc được nhiều bài kinh thi, 8 tuổi đã xuất thần làm bài thơ “Rắn đầu rắn mặt” nổi tiếng, 14 tuổi đã đọc hết Ngũ kinh, Tứ thư, sử, truyện, đọc đến cả Chu Tử, trong một ngày có thể làm 10 bài phú không cần viết nháp...
Năm 17 tuổi, Lê Quý Đôn thi Hương ở trường Sơn Nam, đỗ Giải nguyên. Năm đó ông chính thức đổi tên Lê Danh Phương thành Lê Quý Đôn. Đến năm 26 tuổi, dự khoa thi Hội Nhâm Dần (1752), ông đạt được bảng vàng rực rỡ: đỗ đầu cả thi Hội và thi Đình. Từ đây ông bắt đầu cuộc đời làm quan.
Danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn được mệnh danh là “túi khôn của thời đại” - nhà bác học lớn nhất của Việt Nam ở thế kỷ XVIII. Với tài trí thông minh và kiến thức uyên bác, ông đã để lại cho hậu thế khoảng 50 bộ sách quý giá bao quát hầu hết các tri thức đương thời như: Triết học, xã hội học, sử học, kinh tế học, chính trị học, văn học, nghệ thuật học... Có thể kể ra một số tác phẩm tiêu biểu như: về triết học có “Thư kinh diễn nghĩa”, “Dịch kinh phu thuyết”, “Xuân Thu lược luận”, “Quần thư khảo biện”...; về sử học có “Đại Việt thông sử”, “Kiến văn tiểu lục”, “Bắc sứ thông lục”, “Lê triều công thần liệt truyện”...; về văn học có “Toàn Việt thi lục”, “Hoàng Việt văn hải”, “Quế Đường thi tập”, “Quế Đường văn tập”...; đặc biệt về bách khoa có “Vân Đài loại ngữ”...
Năm 1784, ông mắc bệnh, xin về chữa thuốc tại quê ngoại Duy Tiên và mất ngày 2 tháng 6 năm đó, được truy phong Thượng thư Bộ Công.
UNESCO phê duyệt khuyến nghị vinh danh
Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Lê Quý Đôn: Cuộc đời và sự nghiệp” được tổ chức tại Thái Bình, PGS.TS Nina V.Grigoreva, Đại học HSE, St. Petersburg, Liên bang Nga nhận định, với những cống hiến và qua những trước tác phẩm của nhà bác học Lê Quý Đôn cho thấy ông là nhà khai sáng hàng đầu của Việt Nam.
“Lê Quý Đôn là vị quan, nhà trí thức và nhà bác học lớn thời Lê Trung Hưng. Ông sống, hoạt động và sáng tác trong những thập niên giữa thế kỷ XVIII mà trong lịch sử thế giới được gọi là thế kỷ Khai sáng. Ông là người đương thời với những nhân vật văn hóa và khoa học vĩ đại như Montesquieu (Pháp), Voltaire (Pháp), Hume (Anh), Lomonosov (Nga), Rousseau (Thụy Sĩ - Pháp), Diderot (Pháp)...”, bà Nina V.Grigoreva phân tích.
Còn GS.TS Shimizu Masaaki, Đại học Osaka, Nhật Bản lại có sự so sánh rất thú vị giữa nhà bác học Lê Quý Đôn với nhà ngôn ngữ học nổi tiếng của Nhật Bản thế kỷ XVIII, nhà Quốc học tên là Motoori Norinaga (1730 - 1801).
“So sánh với phương pháp nghiên cứu của một nhà Quốc học Nhật Bản là Motoori Norinaga để quy ra các điểm chung và khác biệt giữa hai học giả cùng thời ở Việt Nam và Nhật Bản, Lê Quý Đôn là người Việt Nam đầu tiên đã coi ngôn ngữ, văn tự là đối tượng để suy nghĩ, nhận thức. Ông là người đề xuất phương pháp nghiên cứu tiếng Việt đầu tiên trong lịch sử khoa học Việt Nam”, GS.TS Shimizu Masaaki nhấn mạnh.
Những năm qua, Viện Nghiên cứu Văn hóa và Nghệ thuật Việt Nam và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Bình đã chuẩn bị hồ sơ Danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn để đề nghị UNESCO đồng tổ chức 300 năm ngày sinh của ông vào năm 2026.
Đêm 10/4/2025 (giờ địa phương), tại Kỳ họp khóa 221 của Hội đồng Chấp hành Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) diễn ra ở Thủ đô Paris, các nước thành viên đã thông qua Quyết định khuyến nghị Đại hội đồng UNESCO, dự kiến sẽ họp tháng 11/2025, phê duyệt việc vinh danh và cùng kỷ niệm ngày sinh của một số danh nhân trên thế giới, trong đó có vinh danh và cùng Việt Nam kỷ niệm 300 năm Ngày sinh Danh nhân Lê Quý Đôn (1726 - 2026).
Đoàn công tác tỉnh Thái Bình phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp, Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO và Trung tâm văn hóa Việt Nam tại Pháp, đã tổ chức thành công Hội nghị “Giới thiệu về Danh nhân văn hóa Lê Quý Đôn và quảng bá văn hóa, xúc tiến du lịch tỉnh Thái Bình”. Hội nghị là một phần trong những nỗ lực vận động UNESCO cùng phối hợp tổ chức kỷ niệm 300 năm Ngày sinh Danh nhân Lê Quý Đôn (1726 - 2026).
(PLM) - Mặc dù UBND tỉnh Yên Bái đã có Chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, nhiều điểm tập kết, khai thác cát, sỏi tại các xã Mậu Đông, An Thịnh và thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên vẫn đang có dấu hiệu hoạt động trái phép gây ảnh hưởng xấu tới môi trường, gây nguy cơ “chảy máu khoáng sản”, thất thoát nguồn thu cho ngân sách.
(PLM) - Chiều tối ngày 13/4, Báo Pháp luật Việt Nam cùng UBND huyện Trạm Tấu (tỉnh Yên Bái), Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Hưng Việt đã tổ chức lễ Tổng kết Giải leo núi “Bước chân trên mây” lần thứ II - Chinh phục đỉnh Tà Xùa năm 2025. Cũng tại buổi lễ tổng kết, ông Trần Ngọc Hà – Phó tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam cho biết tiếp nối thành công của mùa 2, báo sẽ tiếp tục tổ chức giải leo núi dành cho phóng viên, nhà báo các cơ quan báo chí trên cả nước ở mùa 3 với sự chuyên nghiệp hơn, chất lượng hơn, an toàn và hấp dẫn hơn. Đây là cam kết của Báo PLVN và những người có trách nhiệm, có tình cảm gắn bó với địa phương.
(PLM) - Chỉ sau 2 giờ 15 phút, Vận động viên Trịnh Hoàng Yên – số báo danh 025 đã xuất xắc vượt qua 12km cung đường Giải leo núi Bước chân trên mây lần 2 – Chinh phục đỉnh Tà Xùa để cán đích đầu tiên, qua đó chiến thắng thuyết phục ở bộ giải giành cho nam. Đây là lần thứ 2 liên tiếp vận động viên đến từ Hội Nhà báo tỉnh Yên Bái tham dự và có thành tích vượt trội tại Giải leo núi “Bước chân trên mây”. Ở mùa giải đầu tiên được tổ chức, anh Trịnh Hoàng Yên từng phải về nhì , chức vô địch lần này càng trở nên đặc biệt, khẳng định sự bền bỉ và quyết tâm không ngừng nghỉ , qua đó giữ lại cúp vô địch ở lại tỉnh Yên Bái – địa phương 2 năm liền được chọn làm nơi tổ chức giải.
(PLM) - Sáng 12/4, hơn 100 nhà báo, phóng viên thuộc các cơ quan thông tấn báo chí trong cả nước hào hứng "vào cuộc" tranh giải "Bước chân trên mây" chinh phục đỉnh Tà Xùa từ chân núi thuộc chòm Sáng Nhù, thôn Tà Xùa, xã Bản Công. Thời tiết tạo thuận lợi cho các vận động viên.
(PLM) - Kết luận thanh tra đột xuất việc chấp hành quy định của pháp luật lĩnh vực công chứng của Thanh tra Sở Tư pháp Hà Nội đã chỉ ra nhiều tồn tại, thiếu sót, vi phạm của Văn phòng công chứng Nguyễn Liễu.
(PLM) - Vừa qua, Ban An toàn giao thông tỉnh Cà Mau có buổi làm việc với Đại diện Ban tổ chức Chương trình caravan Báo Pháp luật Việt Nam về việc phối hợp tổ chức "Sự kiện tuyên truyền phổ biến pháp luật an toàn giao thông học đường - lần 3 tại Cà Mau".
Tới tham dự buổi họp về phía Ban ATGT tỉnh Cà Mau có ông Nguyễn Thanh Bằng - Chánh văn phòng Ban ATGT tỉnh, ông Nguyễn Văn Đen – Phó Giám đốc sở Văn hóa, Thể thao và Du Lịch, ông Tạ Minh Vũ - Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, ông Kiều Minh Được - Trưởng Phòng CSGT Công an tỉnh, bà Phạm Như Quỳnh - Đại diện Sở Tài chính, cùng phóng viên Báo Cà Mau dự đưa tin. Về phía Ban tổ chức Caravan Báo Pháp Luật Việt Nam, có Ông Nguyễn Văn Nam - Phó Ban tổ chức thường trực, cùng đại diện nhà tài trợ bà Trần Ánh Hoa – Giám đốc Công ty Tân Phạm Nguyên và đại diện Câu lạc bộ Doanh Nhân và Pháp Luật tại TP. HCM.
(PLM) - Sáng ngày 5/4, tại Quảng Ninh, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Tạp chí Pháp luật và Phát triển đã tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp. Từ thực tiễn xuất hiện những bất cập, hạn chế, các đại biểu nêu những đề xuất cùng các giải pháp khắc phục để thúc đẩy nguyên tắc "Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", hoàn thiện thể chế nhằm thu hút các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài cho giai đoạn phát triển mạnh mẽ tiếp theo của đất nước, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
(PLM)- Hàng nghìn sản phẩm bông tẩy trang nhãn hiệu La Soirée bị làm giả với giá trị lên đến hơn 850 triệu đồng, đang chuẩn bị tuồn ra thị trường đã được Đội 6 - Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Hà Nội kịp thời ngăn chặn. Đại diện Cơ quan Cảnh sát điều tra cho biết, đây không phải là lô hàng duy nhất mà các đối tượng đã làm giả. Về phía đơn vị sản xuất và phân phối chính hãng, ông Đặng Thanh Tùng - đại diện Công ty TNHH La Claire chia sẻ: "Không quá bất ngờ khi thương hiệu của mình là mục tiêu mà các đối tượng làm giả hướng đến. Và mong muốn cơ quan chức năng xử lý thật nghiêm minh để bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng…”.
(PLM) - Sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong đang bị nghi vấn về nguồn gốc xuất xứ khi Công ty TNHH Dược phẩm VESCO (đơn vị có tên trên bao bì) khẳng định không sản xuất, không phân phối, không có bất kỳ hợp đồng gia công nào liên quan đến sản phẩm. Theo đó, ngày 10/2/2025, công ty VESCO đã có văn bản gửi Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đề nghị thu hồi hồ sơ tự công bố, và gửi báo cáo đến Chi Cục An toàn Vệ sinh thực phẩm Hà Nội đề nghị kiểm tra, xử lý tình trạng lưu hành sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, có dấu hiệu hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, công ty VESCO cũng đã yêu cầu Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thương mại LHV chấm dứt ngay việc phân phối sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong không rõ nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm giả mạo… điều này đặt ra dấu hỏi lớn về tính minh bạch và hợp pháp của sản phẩm này trên thị trường.
(PLM) - Năm 2021 chị L.T.B.H (sinh sống tại Hà Nội) đến Phòng khám Bác sĩ Đ.T.D – có địa chỉ tại quận Đống Đa, Hà Nội để nâng mũi với giá 35 triệu đồng, chất liệu sụn Surgiform, thế nhưng theo chị bằng một cách nào đó chiếc sụn mũi Surgiform lại biến thành sụn Silicon có giá thành rẻ hơn nhiều.