Làng Hòa Mục nay đã trở thành phố phường thuộc phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, song vốn là làng Kẻ Đáy - một làng thuộc vùng Mọc cũ, tên chữ là Nhân Mục.
Làng hình thành từ thời Hùng Vương
Theo thần tích lưu truyền dân gian thì làng được hình thành từ thời Hùng Vương. Theo Đại Việt sử ký toàn thư thì vào khoảng từ 2879 TCN đến 258 TCN. Nghiên cứu địa danh các làng xã cổ xưa của người Việt, tên nhiều làng cổ có từ “kẻ”. Quanh thành Thăng Long xưa có Kẻ Noi (Cổ Nhuế), Kẻ Mọc (Nhân Mục), Kẻ Cót (Yên Quyết), Kẻ Mẩy (Mễ Trì) rồi Kẻ Bưởi, Kẻ Mơ, Kẻ Giàn, Kẻ Cáo... Như vậy, trong hệ thống địa danh các làng cổ Việt Nam, những làng có từ “Kẻ” là những làng xuất hiện sớm nhất. Có thể coi đó là những địa bàn định cư, những đơn vị cơ sở đầu tiên của thời Hùng Vương dựng nước.
Với 20 thế kỷ tồn tại, Hòa Mục không những chứng kiến bao thăng trầm biến cố của lịch sử dựng nước và giữ nước, mà còn là chứng tích của những trận chiến chống giặc ngoại xâm hào hùng của dân tộc.
Vào năm 40 sau Công nguyên, làng từng là nơi diễn ra các trận đánh giữa quân của Hai Bà Trưng với quân Mã Viện (nhà Hán). Có hai nữ tướng của Hai Bà Trưng hy sinh tại đây, được dân làng lập miếu thờ, gọi là miếu Hai Cô. Hiện trong miếu vẫn còn bia có niên hiệu Chính Hòa (1680 - 1705) ghi việc trùng tu miếu. Đến thế kỷ thứ 5, làng có tên gọi là Trang Nhân Mục, thuộc tổng Dịch Vọng.
Đến thế kỷ thứ VIII, nơi đây đã chứng kiến sự hy sinh bất khuất chống giặc ngoại xâm của người cháu gái Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng là Hoàng hậu Phạm Thị Uyển. Theo gương chị gái của mình, hai người em trai là Phạm Miễn và Phạm Huy đã gia nhập đạo quân của cậu ruột là Phùng Hưng đánh giặc. Khi đất nước thanh bình, Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng trở về chiến trường xưa và nhận thấy nơi đây là mảnh đất lành, ông ra lệnh xây dựng hành cung và đền thờ cho những đứa cháu và hướng dẫn dân làng cách làm ăn. Đình làng hiện nay là nơi dân làng Hòa Mục đã bao đời nay phong Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng là thành hoàng làng để tưởng nhớ công ơn trời biển của ông.
Đến đời nhà Lê (thế kỷ XV), đây là trận địa vững chắc để mở ra những hướng quan trọng đánh tan giặc Minh. Đến cuối thế kỷ XIX, Vua Quang Trung khi tiến quân từ Đàng Trong ra cũng chọn mảnh đất của làng vào mục đích quân sự.
Không chỉ đơn thuần Hòa Mục là mảnh đất cổ nghìn năm mà nơi này còn sản sinh ra nhiều danh nhân nổi tiếng khắp đất nước. Trong dân gian từ lâu vẫn truyền tụng câu ca: “Lắm lúa Kẻ Giàn, lắm quan Kẻ Mọc”. Kẻ Giàn chính là làng Trung Kính Hạ, một làng thuần nông, giỏi thâm canh nên có năng suất lúa rất cao. Còn nói quan Kẻ Mọc là nói tới nhiều người Kẻ Mọc đỗ đạt được làm quan.
 |
| Ngôi đình thờ ba vị Thành hoàng là 3 chị em ruột. (Ảnh trong bài: Thùy Dương) |
Ngoài ra, người yêu văn chương, hội họa hẳn cũng biết nhiều đến danh sỹ Đặng Trần Côn, tác giả Chinh Phụ Ngâm (thế kỷ XVII), hoạ sỹ kiêm thi sỹ cuối thế kỷ XIX Lê Thúc Hoạch với tác phẩm nổi tiếng Nông sự toàn đồ (thế kỷ XIX), đặc biệt là nhà văn Nguyễn Tuân - một cây đại thụ của nền văn học Việt Nam thế kỉ XX... Những người này có nơi chôn nhau cắt rốn ở làng Nhân Mục.
Làng trở thành kho sử quý được lưu giữ trong tâm thức của dân làng cũng như người Hà Nội ngày nay... Nhà sử học Bùi Thiết (chuyên gia về địa danh Việt Nam) từng nhận xét: “Dám nói không ngoa rằng đi khắp Hà Nội khó tìm thấy làng nào như Hòa Mục vì có đầy đủ hệ thống thiết chế văn hóa cổ xưa nhất. Hòa Mục còn có tên nôm là Kẻ Đáy, điều ấy chứng tỏ rất có giá trị về lịch sử văn hóa, bởi lẽ làng nào có tên nôm bắt đầu từ “Kẻ” đều thể hiện nền văn hiến và bản sắc của làng trong 1.000 năm Thăng Long”.
Theo lời kể của những cao niên trong làng, từ thời nước Đại Việt tự chủ cho đến các triều đại về sau, thời nào làng Hòa Mục cũng được ban sắc phong, ban ruộng vườn do có nhiều công trạng với đất nước. Hiện đình làng Hòa Mục còn lưu giữ tới 17 bản sắc phong, khá nhiều bia đá, hoành phi bằng chữ Hán cổ độc đáo. Có bảy di tích các loại như đình, đền, chùa, miếu, giếng cổ, cổng làng; trong đó có di tích đã được Nhà nước xếp hạng quốc gia như đình ngoài, đình trong (chính là hành cung thờ ba chị em họ Phạm) và đền thờ Dục Anh. Làng Hòa Mục còn lưu giữ nhà thờ họ của các dòng họ lớn như Lai, Nguyễn, Phùng… và các ngôi nhà cổ trên dưới 200 tuổi.
Cụ Nguyễn Văn Vinh (72 tuổi) hậu duệ của một dòng họ lớn và lâu đời ở đây cho biết: “Làng Hòa Mục chứa đựng những giá trị văn hóa, sự cố kết cộng đồng dân cư độc đáo. Ngoài đình, đền miếu, làng Hòa mục còn có ngôi chùa Linh Thông tự, thường gọi là chùa Thông. Vào cuối năm 1946, trước khi cuộc Toàn quốc kháng chiến bùng nổ, chùa là nơi làm việc của một số bộ trong Chính phủ. Tôi rất tự hào là người con của ngôi làng cổ niên đại hàng nghìn năm này”.
Độc đáo lễ hội thờ ba vị Thành hoàng là 3 chị em ruột
Đình Trong, đình Ngoài, đền Dục Anh của làng Hòa Mục là cụm di tích thờ chung ba vị Thành hoàng là ba chị em ruột: Phạm Uyển, Phạm Miễn, Phạm Huy là những người có công giúp Phùng Hưng đánh đuổi giặc Cao Chính Bình, giải phóng Tống Bình (tức Hà Nội ngày nay).
Ngày nay, để tưởng nhớ ba vị thành hoàng được thờ tại đình đền, cứ đến ngày 12/2 (âm lịch) dân làng Hòa Mục lại tổ chức lễ hội long trọng trong một ngày, Nhân dân các địa phương lân cận cũng đến tham dự lễ hội rất đông.
Cụ Hoàng Quốc Tuấn (73 tuổi) - từ đình làng Hòa Mục cho hay, lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh được diễn ra trong 2 ngày 11 - 12/2 hàng năm. Cứ 5 năm, làng lại tổ chức lễ rước kiệu Thánh với quy mô lớn. Để tổ chức lễ hội này, các vị cao niên trong làng phải họp bàn hơn 6 tháng và huy động mọi nguồn lực con người và kinh phí của dân làng Hòa Mục. Vào ngày lễ, các cụ ông thuộc đội tế lễ mặc trang phục truyền thống để cử hành lễ bao sái, mộc dục tượng, các đồ thờ cúng và lễ tế để mở cửa đình. Đội tế nam sẽ tiến hành lễ tế nhập tịch còn đội tế nữ sẽ tiến hành lễ dâng hương tế Thánh. Lễ rước kiệu sẽ được tổ chức vào buổi sáng sớm. Đội múa sư tử sẽ dẫn đầu đoàn rước, kế tiếp sẽ là phường bát âm, sau đó là đội mang cờ, theo sau nữa là đồ bát bảo, đội khiêng kiệu, rồi đến đội tế nam và đội tế nữ, đội lễ và cuối cùng là dân làng.
 |
| Lễ rước kiệu Thánh đậm nét văn hóa xưa tại ngôi làng cổ đất Kinh kỳ. |
Lễ hội năm nay có hơn 200 nam thanh, nữ tú của làng tham gia rước kiệu Thánh. Đoàn rước kiệu xuất phát từ đình tới đền, sau đó khi quay trở lại sân đình. Dân làng và khách thập phương được chiêm ngưỡng màn “kiệu bay” khắp đường làng ngõ xóm. Hàng nghìn người dân, khách thập phương đến trẩy hội và chạy theo “kiệu bay” tạo nên không khí sôi động trong những ngày đầu xuân. Những người rước kiệu sẽ đổi vai cho nhau trong suốt quá trình rước kiệu. Đội tế nam sẽ cử hành lễ tế giã hội và sau đó phát lộc Thánh.
Trong những ngày lễ hội có nhiều trò chơi được tổ chức, các hoạt động văn hóa như: múa sênh tiền, múa sư tử, hát quan họ, hát văn, hát chèo, cuộc thi cờ tướng, thi bịt mắt bắt lợn, bịt mắt đập bông, bơi thuyền bắt vịt, đá cầu vào cốc…
Lễ hội truyền thống đình - đền Dục Anh của làng Hòa Mục luôn thu hút khách thập phương bằng vẻ đẹp văn hóa độc đáo và không gian cổ kính của ngôi làng ngàn năm tuổi giữa lòng Thủ đô.
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Tương truyền Thánh Gióng - Phù Đổng Thiên Thiên Vương sau khi đánh tan giặc Ân trở về đã dừng chân nghỉ ngơi tại đất Sóc Sơn, gội đầu ở đền Sọ thuộc xã Phù Lỗ trước khi ngài cởi bỏ áo giáp, cưỡi ngựa bay về trời. Từ đó, đền Sọ là nơi người dân của 3 tổng: Phù Xá, Xuân Nộn, Phù Lỗ cùng lo việc thờ cúng Thánh Gióng, nên còn được gọi là đền Tam Tổng. Sự tích vừa là một nét văn hoá đặc sắc, vừa là lòng thành kính và niềm tự hào của người dân Phù Lỗ qua bao thế hệ. Vào ngày 16/2 (Âm lịch), người dân nơi đây cùng nhau chuẩn bị lễ, rước kiệu tổng lên đền Thượng để cáo yết chư vị phật thánh, xin phép được nghinh rước bát hương thờ Phù Đổng Thiên Thiên Vương về đền Sọ và mở hội trong 3 ngày.
(PLM) - Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận gần 40.000 ca nghi mắc sởi, 5 ca tử vong. Do vậy, ngày 15/3, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng chống, bệnh Sởi. Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan dự và chủ trì Hội nghị.
(PLM) - Khi các mức xử phạt vi phạm an toàn giao thông đường bộ được nâng cao theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, đa số người tham gia giao thông đã ý thức hơn trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật. Tuy nhiên, theo ghi nhận hiện nay trên địa bàn thành phố Hà Nội nhiều biển báo giao thông, biển chỉ dẫn trên nhiều tuyến phố lại được lắp đặt chưa được chuẩn mực, hay bị cây xanh, ô, biển quảng cáo, mái che vái vảy che khuất khiến người đi đường gặp khó khăn trong việc quan sát.
(VPL) - Ngày 11/3, tại thành phố Cam Ranh, Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam, Thường vụ Đảng ủy Quân chủng Hải quân lựa chọn Lữ đoàn 162, vùng 4 Hải quân tổ chức điểm Đại hội đại biểu lần thứ VI, nhiệm kỳ 2025-2030, cấp cơ sở để rút kinh nghiệm trong toàn quân. Tham dự Đại hội gồm đại diện Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân, các đồng chí lãnh đạo các tổ chức Đảng trực thuộc Quân chủng và cán bộ, chiến sĩ là đảng viên.
(PLM) - Thời gian gần đây, đang xuất hiện tình trạng một số cá nhân ngang nhiên lan truyền, quảng bá game “tài-xỉu online” – một hình thức đánh bạc, cá cược ăn tiền trực tuyến. Để sở hữu một khoản tiền dùng trong game, người chơi có thể nạp vào thông qua việc chuyển khoản ngân hàng, với số tiền không giới hạn và có thể lên tới cả tỷ đồng. Đáng nói, người chơi đã phát trực tiếp quá trình đánh bạc online trên nền tảng mạng xã hội và sau đó được lan truyền một cách mạnh mẽ khi đã thu hút được hàng trăm lượt xem và có tới hàng nghìn lượt người dùng chia sẻ.
(PLM) - Dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật phục vụ cấp nước phòng cháy chữa cháy (PCCC) trên địa bàn quận Ba Đình, Hà Nội do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng quận thực hiện, sau khi được triển khai đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của đông đảo người dân, các công trình được hoàn thành sẽ giúp tăng cường khả năng “tác chiến” khi có cháy, nổ xảy ra tại các khu dân cư nằm trong ngõ sâu, ngách hẹp. Với tổng mức đầu tư 46 tỷ đồng từ nguồn ngân sách quận, đến thời điểm hiện tại dự án đã triển khai thi công xây dựng được 17 bể ngầm và đang tiếp tục mở rộng trên toàn địa bàn. Sau khi hoàn thành, công trình sẽ được Ban quản lý dự án bàn giao cho UBND phường và khu dân cư nơi có đặt trạm bơm.
(PLM) - Chiều ngày 10/3/2025 Báo PLVN đã tổ chức Hội nghị Quyết định về công tác cán bộ kiện toàn Bộ máy tổ chức của báo. Bên cạnh đó, hội nghị cũng phát động phong trào thi đua và ký kết giao ước thi đua năm 2025 và công khai bản kê khai tài sản năm 2024.
(PLM) - Ngày 9.3 bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc phối hợp với tổ chức NUOY (Hoa Kỳ) đã đưa gần 30 chuyên gia quốc tế là các bác sĩ có chuyên môn cao về phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, phẫu thuật Tai - Hàm mặt - Tay chân và phẫu thuật tái tạo ngực để thăm khám và tham vấn chuyên môn cho chương trình phẫu thuật từ thiện “Chắp cánh ước mơ” 2025. Đây là đợt phẫu thuật từ thiện đầu tiên trong năm nay, nhằm mang đến cơ hội thay đổi cuộc sống cho bệnh nhân nghèo mắc dị tật bẩm sinh hoặc chịu di chứng nặng nề sau chấn thương.
(PLM) - Vừa qua, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TP Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Dưỡng (sinh năm: 1982; thường trú tại số 15, ngách 196/5 Đại Mỗ, phường Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) là Giám đốc Công ty TNHH sản xuất và kinh doanh xuất nhập khẩu DNT và Phạm Thị Hương (sinh năm: 1999; thường trú tại thôn Minh Đức, xã Quỳnh Thọ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) về tội Sản xuất, buôn bán hàng giả, quy định tại Điều 192 BLHS. Theo Cơ quan Cảnh sát điều tra, các đối tượng đã sản xuất và buôn bán bông tẩy trang nhãn hiệu La Soirée và nhiều bông tẩy trang các loại. Tang vật thu giữ của 2 đối tượng Nguyễn Văn Dưỡng và Phạm Thị Hương có tổng giá trị tương đương với hàng thật là hơn 850 triệu đồng.
(PLM) - Gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện tình trạng có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tiền của người dùng kiểu mới, dù không quá tinh vi nhưng đã thu hút lượng lớn người dùng quan tâm và được lan truyền mạnh mẽ. Đáng nói, người phát livestream đã thực hiện hành vi nghi là đánh bạc bằng hình thức "tài-xỉu online", sau đó kêu gọi người xem chuyển tiền qua để cá cược với cam kết sẽ hoàn lại lợi nhuận gấp hơn 10 lần trong thời gian ngắn. Đáng chú ý, cá cược “tài-xỉu online" ăn tiền là một hình thức đánh bạc trực tuyến, bởi vậy người dùng mạng xã hội càng cần phải phải đề phòng và cảnh giác để không vi phạm các quy định pháp luật cũng như bảo vệ tài sản và quyền lợi của cá nhân.
