Vào lúc 11 giờ 20 phút giờ Paris (17 giờ 20 phút giờ Việt Nam) ngày 21/11/2023, tại Phiên họp toàn thể lần thứ 42, Hội đồng UNESCO đã chính thức thông qua Nghị quyết với danh sách 53 danh nhân văn hóa, trong đó có Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác. Việc UNESCO thông qua Nghị quyết trước dịp kỷ niệm 300 năm Ngày sinh của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với những giá trị văn hóa, y học của Việt Nam và danh nhân.
“Y thánh của Việt Nam”
Đại danh y Lê Hữu Trác hiệu Hải Thượng Lãn Ông sinh ra trong một gia đình có 6 tiến sĩ (quê tại xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Tuy nhiên, cuộc đời ông phần nhiều (từ năm 26 tuổi đến lúc mất) gắn bó với quê mẹ ở thôn Bàu Thượng, xã Tĩnh Diệm, huyện Hương Sơn, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay là xã Quang Diệm, huyện Hương Sơn), đây cũng là giai đoạn mà ông có duyên nghiệp với nghề y, hành nghề bốc thuốc và trở thành Đại danh y của nước ta.
Nhà nghiên cứu văn hóa Việt cổ Lê Hữu Khánh, Quyền Trưởng tộc dòng họ Lê Hữu gốc Liêu Xá cho biết: Theo gia phả, có ghi chép rằng: Nếu tính từ đời thứ nhất, cụ Thủy tổ Lê Phúc Tiên, thì đến nay dòng họ Lê Liêu Xá đã phát triển đến đời thứ 22.
Việt Nam tự hào đã có 7 danh nhân được UNESCO vinh danh, cùng tham gia kỷ niệm là Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chu Văn An, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Đình Chiểu và Lê Hữu Trác.
Về đời thứ 9, trong gia phả và trên văn bia có ghi: cụ Lê Hữu Mưu, xã Liêu Xá, huyện Đường Hào, đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ, khoa Canh Dần (1710), niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 6, có một trong ba vợ là cụ bà Bùi Thị Thưởng, quê ở Hương Sơn (Hà Tĩnh). Trong số anh chị em cùng mẹ do cụ Thưởng sinh ra có cụ Lê Hữu Tán (anh) và cụ Lê Hữu Trác (em). Gia phả lại ghi rất rõ rằng cụ Tán sinh vào giờ Tý ngày 14 tháng 2 năm Canh Tý (1720) và cụ Trác sinh vào giờ Dần ngày 12 tháng 11 năm Giáp Thìn (1724).
Lúc nhỏ Lê Hữu Trác theo cha lưu học ở đất Kinh kỳ Thăng Long. Ngày còn đi học, Lê Hữu Trác đã nổi tiếng là học trò hay chữ và đã thi đậu vào Tam trường. Năm 19 tuổi, cha mất nên ông phải thôi học về nhà chịu tang, ít lâu sau ông lại sung vào quân ngũ và theo nghiệp kiếm cung. Nhưng rồi nhận thấy đây là công việc không hợp với ý mình nên chỉ vài năm sau, nghe tin người anh cả mất, Lê Hữu Trác xin ra khỏi quân ngũ, lấy cớ về thay anh nuôi mẹ già 70 tuổi và mấy cháu mồ côi ở Hương Sơn (Hà Tĩnh). Về Hương Sơn không lâu thì Lê Hữu Trác bị ốm nặng trong vòng 2 - 3 năm liền, chữa trị khắp nơi không khỏi. Chính trận ốm này là bước ngoặt quan trọng đối với cuộc đời của Lê Hữu Trác và nghề thuốc Việt Nam. Số là sau nhiều năm tìm thầy chữa bệnh không kết quả, Lê Hữu Trác nhờ cáng đến nhà một thầy thuốc ở miền Rú Thành, thuộc xã Trung Cần, huyện Thanh Chương (nay là xã Nam Trung, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An) tên là Trần Độc.
Trong thời gian hơn một năm chữa bệnh, nhân khi rảnh rỗi ông thường đọc “Phùng thị cẩm nang” và hiểu được chỗ sâu xa của sách thuốc. Ông Trần Độc thấy lạ, bèn đem hết những hiểu biết về y học truyền cho ông. Vốn là người thông minh học rộng, ông mau chóng hiểu sâu y lý, tìm thấy sự say mê ở sách y học, nhận ra nghề y không chỉ lợi ích cho mình mà có thể giúp người, giúp đời, nên ông quyết chí học thuốc.
Di sản đồ sộ
Ở Hương Sơn, ông làm nhà cạnh rừng đặt tên hiệu “Hải Thượng Lãn Ông”. Hải Thượng là hai chữ đầu của tỉnh Hải Dương và phủ Thượng Hồng quê cha và cũng là xã Bầu Thượng quê mẹ. “Lãn Ông” nghĩa là “ông lười”, ngụ ý lười biếng, chán ghét công danh, tự giải phóng mình khỏi sự ràng buộc của danh lợi, của quyền thế, tự do nghiên cứu y học, thực hiện chí hướng mà mình yêu thích gắn bó.
Mùa thu năm Bính Tý (1756), Lê Hữu Trác ra kinh đô mong tìm thầy để học thêm vì ông thấy y lý mênh mông nhưng không gặp được thầy giỏi, ông đành bỏ tiền mua một số phương thuốc gia truyền, trở về Hương Sơn “từ khước sự giao du, đóng cửa để đọc sách” (Tựa “Tâm lĩnh”), vừa học tập và chữa bệnh. Mười năm sau tiếng tăm của ông đã nổi ở vùng Hoan Châu.
Sau mấy chục năm tận tụy với nghề nghiệp, Hải Thượng Lãn Ông đã nghiên cứu rất sâu lý luận Trung y qua các sách kinh điển: Nội kinh, Nam kinh, Thương hàn, Kim quỹ; tìm hiểu nền y học cổ truyền của dân tộc; kết hợp với thực tế chữa bệnh phong phú của mình, ông hệ thống hóa tinh hoa của lý luận Đông y cùng với những sáng tạo đặc biệt qua việc áp dụng lý luận cổ điển vào điều kiện Việt Nam, đúc kết nền y học cổ truyền của dân tộc.
Ông để lại nhiều tác phẩm lớn như: “Hải Thượng y tông tâm lĩnh” gồm 28 tập, 66 quyển chắt lọc tinh hoa của y học cổ truyền, được đánh giá là công trình y học xuất sắc nhất trong thời trung đại Việt Nam và các cuốn “Lĩnh Nam bản thảo”, “Thượng kinh ký sự” không chỉ có giá trị về y học mà còn có giá trị văn học, lịch sử, triết học.
Lê Hữu Trác không những là một nhà y dược học vĩ đại mà còn là nhà thơ, nhà văn xuất sắc, nhà tư tưởng tiến bộ, có tinh thần nhân đạo sâu sắc. Sau khi mất, ông được Nhân dân và giới y học cả nước suy tôn là bậc “Y thánh của Việt Nam”.
Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là một trong tứ trụ danh nhân văn hóa (Lê Hữu Trác, Nguyễn Du, Nguyễn Thiếp và Nguyễn Công Trứ) không chỉ của xứ Nghệ mà còn là của cả nước trong giai đoạn thế kỷ XVIII - XIX. Cuộc đời, sự nghiệp y học và sự nghiệp trước tác của ông đã để lại cho hậu thế một di sản đồ sộ mang tầm quốc tế.
Quần thể Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác tại huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa - lịch sử về đại danh y. Quần thể Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác bao gồm khu mộ và tượng đài tại thôn Hải Thượng (xã Sơn Trung); nhà thờ và khu tưởng niệm tại thôn Bảo Thượng (xã Quang Diệm). Khu mộ và tượng đài có diện tích 45.000m2 với 48 hạng mục, gồm: mộ đá Hải Thượng Lãn Ông; nhà phương đình; nhà đón tiếp; vườn cây; đường lát đá lên tượng đài dài 629m với 231 bậc tam cấp, 51 hệ thống chiếu nghỉ; tượng đài Lê Hữu Trác bằng đá cẩm thạch; bình phong đá cẩm thạch nguyên khối nặng 17 tấn; nhà khách; sân lễ hội...
Khu mộ là nơi yên nghỉ của Đại danh y Lê Hữu Trác nằm dưới chân núi Minh Tự (xã Sơn Trung) từ khi mất đến nay. Tuy đã có một số lần trùng tu, tôn tạo nhưng vị trí mộ, hướng mộ, hình thức mộ không thay đổi. Nếu nhìn từ trên cao xuống, mộ giống như một cánh diều nằm giữa núi rừng bao la, thanh bình, yên tĩnh.
Các hoạt động tế lễ Đại danh y Lê Hữu Trác mỗi năm thường diễn ra vào hai dịp: Lễ Phật đản và ngày kỵ Lê Hữu Trác. Các hoạt động này được diễn ra ngay tại mộ, nhà thờ Lê Hữu Trác và chùa Tượng Sơn (xã Sơn Giang, Hương Sơn).
Nằm trong khuôn viên khu mộ còn có tượng đài Lê Hữu Trác. Tượng được làm bằng đá cẩm thạch cao 16,91m, nặng 350 tấn. Vị trí xây dựng tượng đài nằm trên ngọn núi Minh Tự, nơi gắn liền với cuộc đời làm thuốc, vui thú cảnh núi rừng Hương Sơn của Hải Thượng Lãn Ông.
Cách khu mộ về hướng Tây 7km là nhà thờ và khu tưởng niệm Lê Hữu Trác thuộc thôn Bảo Thượng, xã Quang Diệm, nằm sát bên bờ sông Ngàn Phố. Xưa kia, đây là chốn thâm sơn cùng cốc nhưng lại có phong cảnh hữu tình, người dân sống hoà thuận cùng nhau bên nếp nhà tranh.
Nhà thờ và khu tưởng niệm Hải Thượng Lãn Ông đang lưu giữ một số tư liệu, hiện vật được phục dựng như: dụng cụ bào chế thuốc, diều sáo, bản sách thuốc Hải Thượng Lãn Ông toàn thư, sách Y gia tâm lĩnh, Hải Thượng Y tông tâm lĩnh...
Quần thể di tích Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1990. Năm 2003, Bộ Y tế đã phê duyệt dự án tu bổ, tôn tạo quần thể di tích và giao cho Viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác làm chủ đầu tư. Dự án khởi công tháng 10/2004 đến tháng 2/2013 hoàn thành và bàn giao cho UBND huyện Hương Sơn quản lý, khai thác.
Theo dõi chúng tôi trên:
Đại diện Ban Quản lý Dự án đầu tư - hạ tầng xã Yên Bài cho biết, về việc người dân đơn thư, thời gian tới UBND xã và Ban Quản lý dự án sẽ tiếp tục rà soát hồ sơ của các hộ dân và tổ chức đối thoại với người dân. Cũng như làm việc với các cơ quan liên quan để tháo gỡ những vướng mắc tại đây.
Plm - Đêm qua, vào lúc 22h ngày 16/11, xe khách Phương Trang 34 chỗ biển số TP HCM chở 32 người, trong đó có hai tài xế, một phụ xe, chạy trên đèo Khánh Lê hướng Đà Lạt – Nha Trang để ra Quảng Ngãi. Đến khu vực Nam Khánh Vĩnh, đèo sạt lở, đất đá đổ xuống vùi lấp một phần xe.
(PLM) - Sáng 16/11, tại Cơ sở Bắc Ninh, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức Ngày hội Văn hóa – Thể thao năm 2025 chào mừng Ngày truyền thống Trường Đại học Luật Hà Nội (10/11/1979 – 10/11/2025) và 43 năm Ngày Hiến chương Nhà giáo Việt Nam 20/11/2025.
PLM - Tối 14/11, Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp Giáo dục Việt Nam” năm 2025 đã chính thức khép lại, ghi dấu một mùa giải thành công với nhiều tác phẩm phản ánh sinh động đời sống giáo dục nước nhà. Trong số các tác phẩm xuất sắc, Báo Pháp luật Việt Nam đã được trao giải A với loạt bài “Đạo làm thầy” – một công trình báo chí được đánh giá sâu sắc, giàu tính phát hiện và đậm giá trị nhân văn về nghề giáo trong giai đoạn đổi mới.
Kinh doanh buôn bán, dừng đỗ phương tiện lấn chiếm lòng đường, vỉa hè là những vi phạm thường xuyên diễn ra trên nhiều tuyến đường ở Thủ đô. Bất chấp các quy định của pháp luật và lợi dụng thời điểm vắng bóng lực lượng chức năng, nhiều người vẫn cố tình tái phạm. Không chỉ làm cản trở giao thông, gây mất mỹ quan đô thị mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra tại nạn bởi những va chạm không đáng có. Để đảm bảo an toàn cho người dân đi lại, công an thành phố Hà Nội đã tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.
(PLM) - Chiều 13/11/2025 tại hội trường lớn, Học viện Tư pháp, TP Hà Nội , đã long trọng tổ chức chương trình “Gặp mặt tri ân ngày nhà giáo Việt Nam 20/11/2025”. Đây được xem là một trong chuỗi hoạt động hàng năm nhằm tôn vinh những người thầy giáo, cô giáo, cán bộ công tác trong ngành giáo dục hướng tới Ngày Nhà giáo 20/11.
(PLM) - Thực hiện kế hoạch của Công an Thành phố Hà Nội về đảm bảo trật tự, kỷ cương đô thị về kế hoạch của ban chỉ đạo 197 tại phường Yên Hòa và phường Giảng Võ, lực lượng công an tại 02 phường đã ra quân tổ chức kiểm tra, tuyên truyền và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trật tự giao thông, đô thị, đặc biệt là tình trạng tiểu thương lấn chiếm vỉa hè và lòng đường tại các tuyến phố trên địa bàn 02 phường.
(PLM) - Sáng 14/11, Bộ Tư pháp tổ chức hội thảo “Góp ý dự thảo các văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng”, tham dự hội thảo có Thứ trưởng Phan Chí Hiếu, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh và Phó Bí thư chuyên trách Đảng ủy Bộ Tư pháp Nguyễn Quang Thái đồng chủ trì.
PLM - Chỉ trong 10 tháng đầu năm 2025, đã có 190.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng trên 10% so với cùng kỳ năm trước. Như vậy, trung bình có 19.100 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường mỗi tháng.
Trong những ngày vừa qua, trận lũ lịch sử tại TP Huế đã để lại hậu quả nặng nề cho hàng nghìn gia đình. Nhiều nhà cửa bị ngập, đồ đạc, tài sản hư hỏng, đời sống người dân đảo lộn. Trước những khó khăn ấy, trong hai ngày 10 và 11/11, đoàn công tác của Báo Pháp luật Việt Nam do nhà báo Trần Ngọc Hà – Phó Tổng Biên tập dẫn đầu cùng các cán bộ, phóng viên đã trực tiếp đến thăm hỏi, động viên và trao gần 300 triệu đồng hỗ trợ các hộ dân với mong muốn kịp thời sẻ chia, động viên tinh thần bà con.
