Di sản Văn hóa Phi vật thể (Intangible Cultural Heritage) là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác bao gồm lễ hội, lối sống, bí quyết truyền nghề, văn hóa ẩm thực, trang phục truyền thống.
Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại
Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể được UNESCO đưa ra để ghi danh giá trị bắt đầu năm 2001 với 19 Di sản. Mỗi Di sản Văn hóa Phi vật thể muốn có tên trong danh sách phải được một hoặc nhiều quốc gia đề cử cho UNESCO trước khi được một ủy ban của tổ chức này xem xét khả năng đưa vào danh sách.
Tại hội nghị lần thứ 3 họp tại Istanbul tháng 11/2008, Ủy ban liên Chính phủ về Bảo tồn Di sản Văn hóa Phi vật thể đã đưa chia ra hai danh sách ghi danh các Di sản Văn hóa Phi vật thể gồm: Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại và Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể cần được Bảo vệ khẩn cấp. Qua đó, các kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể nhân loại đã được công bố trước đó được chuyển vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại.
Theo UNESCO, Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại chứa đựng các yếu tố "giúp chứng minh sự đa dạng của Di sản Văn hóa và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của nó.’’
Tính đến tháng 4 năm 2023, đã có 676 Di sản Văn hóa Phi vật thể của 140 quốc gia và vùng lãnh thổ được UNESCO vinh danh.
Trong số này, Trung Quốc đang là nước dẫn đầu với 43 Di sản, đứng thứ 2 là Pháp, 26 Di sản…
Với 15 Di sản được ghi danh trong Danh sách, Việt Nam có mặt trong top 10 quốc gia có số Di sản Văn hóa Phi vật thể nhiều nhất được vinh danh. Trong số này, có 14 Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại và 1 Di sản Văn hóa Phi vật thể cần được Bảo vệ khẩn cấp (Ca trù).
Đồng thời, hiện Việt Nam đã chuẩn bị hồ sơ để UNESCO phê duyệt vào Danh sách Di sản Văn hóa Phi vật thể thêm 13 Di sản, trong đó có 11 Di sản Văn hóa Phi vật thể Đại diện Nhân loại và 2 Di sản Văn hóa Phi vật thể cần được Bảo vệ khẩn cấp.
Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia
Tại Việt Nam, các địa phương, có trách nhiệm thống kê, phân loại các Di sản Văn hóa Phi vật thể sau đó đề xuất để Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia. Địa phương đồng thời có nhiệm vụ thực hiện quản lý nhà nước đối với Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia đã được công nhận theo quy định của pháp luật về Di sản Văn hóa.
Các Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia của Việt Nam gồm các loại hình: Lễ hội Truyền thống, Nghệ thuật Trình diễn Dân gian, Tập quán Xã hội và Tín ngưỡng, Nghề Thủ công Truyền thống, Tri thức Dân gian. Tiếng nói, Chữ viết, Ngữ văn Dân gian, Di sản Hỗn hợp (điển hình là Di sản Nói lý, Hát lý của người Cơ Tu – vừa là Di sản Nghệ thuật Trình diễn Dân gian, vừa là Di sản Tiếng nói, Di sản Chữ viết).
Theo thống kê tại trang web của Cục Di sản, đến tháng 6 năm 2021, cả nước có 395 Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia được công nhận trong đó nhiều nhất là loại hình Di sản Lễ hội Truyền thống, tiếp đến là Di sản Nghệ thuật Trình diễn Dân gian và Di sản Tập quán Xã hội và Tín ngưỡng; Ít nhất là loại hình Di sản Hỗn hợp.
Gìn giữ để phát triển
Việc bảo tồn gìn giữ Di sản Văn hóa Phi vật thể mang ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi dân tộc, quốc gia.
Không chỉ là lưu giữ được công sức và nét đẹp văn hóa truyền thống của các thế hệ trước mà còn tạo tiền đề để các thế hệ sau phát triển và tái tạo. Từ đó, xây dựng và phát triển giá trị bản sắc sắc văn hóa dân tộc trên cơ sở cập nhật nền văn hóa hiện đại. Trên tinh thần và sự quyết tâm lưu giữ đối với các giá trị văn hóa dân tộc. Nhằm cập nhật nền văn hóa tiên tiến nhưng vẫn không bị mất đi bản sắc dân tộc.
Việc bảo tồn gìn giữ Di sản Văn hóa Phi vật thể góp phần quan trọng làm phong phú nền văn hóa dân tộc nói riêng.
Ngoài tham gia và thể hiện vào di sản văn hóa thế giới nói chung, còn là xây dựng hình ảnh, dấu ấn riêng biệt của mỗi một quốc gia khác nhau qua đó, tạo nên ấn tượng, nền tảng văn hóa, lịch sử riêng với bạn bè thế giới.
Bảo vệ có nghĩa là đảm bảo di sản văn hóa phi vật thể là một phần cuộc sống của thế hệ hiện tại và sẽ được truyền dạy sang các thế hệ tương lại. Các biện pháp bảo vệ hướng tới mục tiêu đảm bảo sự sống, sự liên tục làm mới và truyền dạy. Các hoạt động nhằm bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể bao gồm xác định và tư liệu hóa, nghiên cứu, bảo tồn, thúc đẩy, tăng cường và truyền dạy di sản, đặc biệt là thông qua giáo dục chính quy và không chính quy cũng như làm sống lại một số yếu tố đã bị mai một.
Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể cũng là một nguồn phát triển kinh tế quan trọng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để thúc đẩy điều này không nhất thiết phải thông qua các hoạt động tạo nguồn thu nhập như du lịch hoặc hoạt động mở rộng và khai thác ra các ngành nghề, lĩnh vực liên quan khác... có thể làm ảnh hưởng đến di sản.
Để khai thác được khía cạnh kinh tế từ di sản văn hóa phi vật thể cần thiết có kế hoạch cụ thể để tăng cường các chức năng của di sản văn hóa phi vật thể trong xã hội và thúc đẩy lồng ghép vào các kế hoạch chính sách phát triển kinh tế./.
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Sáng ngày 10/9/2025, tại trụ sở Bộ Tư pháp đã diễn ra Lễ bàn giao công tác Lãnh đạo Bộ theo Quyết định số 2761 ngày 05/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, giữa Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu.
(PLM) - Sáng 10/9, UBND xã Phúc Khánh đã tổ chức lễ tưởng niệm các nạn nhân bị thiệt mạng do bão số 3 Yagi tại thôn Làng Nủ như một lời tri ân, tưởng nhớ và sẻ chia sâu sắc với những mất mát của người dân nơi đây.
(PLM) - Sáng 9/9, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã tiếp ông Mohamed Regaz, Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria. Cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí hữu nghị, mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác pháp luật và tư pháp giữa hai nước anh em.
(PLM) - Ngày 9/9, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam Nguyễn Thanh Tịnh đã có cuộc hội đàm với Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria Mohamed Regaz. Tham dự buổi làm việc còn có Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Hữu Huyên và một số đơn vị thuộc Bộ Tư pháp hai nước.
Thực hiện Kế hoạch số 169-KH/VPIW ngày 25/8/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, từ ngày 9 đến 12/9, hội nghị tập huấn trực tuyến về nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác Đảng được tổ chức, kết nối từ điểm cầu Trung ương đến các cơ quan, đơn vị trong toàn hệ thống.
(PLM) - Ngày 8/9, Trường Đại học Luật Hà Nội đã tổ chức Lễ khai giảng Khoá 50 trình độ Đại học, hình thức đào tạo chính quy niên khoá 2025 – 2029.
(PLM) - Đây là nhà máy sản xuất bê tông có tên Phương Nam nằm trong một mỏ khai thác đá và ngay sát với khu dân cư xóm Nước Lạnh, xã Liên Sơn, tỉnh Phú Thọ. Phản ánh đến Báo PLVN, nhiều năm qua người dân phải sống chung với những hệ luỵ từ hoạt động khai thác đá và sản xuất bê tông tươi từ nhà máy này mang lại. Nguồn nước thải từ trạm trộn bê tông khi chảy ra môi trường, len lỏi qua các kênh mương và thửa ruộng, theo thời gian ngấm sâu vào đất khiến lớp bùn có màu trắng đục giống như vôi bột, đang “đe doạ” trực tiếp tới nguồn nước sinh hoạt của các hộ dân.
(PLM) - Năm 2025 là một dấu mốc có ý nghĩa hết sức đặc biệt đối với đất nước và dân tộc ta, kỷ niệm 80 năm ngày Cách mạng Tháng Tám thành công và 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đánh dấu quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước, 80 phát triển rực rỡ là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, của cả dân tộc. Đây cũng là dịp để các thế hệ hôm nay suy ngẫm, kế thừa và tiếp tục phát huy tinh thần bản lĩnh, sáng tạo đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, quyết tâm thực hiện mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập Nước, và trở thành nước đang phát triển công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
(PLM) - Trong sắc thu rực rỡ của tháng Chín lịch sử, gần 26 triệu học sinh trên cả nước lại hân hoan bước vào năm học mới. Tiếng trống trường hôm nay không chỉ mở đầu cho một chặng đường tri thức, mà còn ngân vang trong thời khắc thiêng liêng: 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và 80 năm ngành Giáo dục đồng hành cùng sự nghiệp phát triển đất nước.
(PLM) - Sáng 5/9, cùng với các trường học trên cả nước, thầy và trò trường Tiểu học Nguyễn Du (phường Hà Đông, TP.Hà Nội) đã thực hiện nghi thức chào cờ, hát Quốc ca và lắng nghe bài phát biểu quan trọng, những lời căn dặn của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành giáo dục, cùng được theo dõi Tổng Bí thư đánh trống khai giảng năm học 2025 - 2026. Một năm học với nhiều đổi mới, mang theo những kỳ vọng và có ý nghĩa đặc biệt, kỷ niệm 80 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi các em học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên.
