Thứ sáu 17/10/2025 14:17
Email: [email protected]
PGS.TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, nay là Giám đốc Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên cho biết, Lai Xá là làng nghề nhiếp ảnh danh tiếng nhưng đang đứng trước nguy cơ “mất mát ký ức”.
Cũng như bao làng quê khác, Lai Xá có nhiều người con đã nằm lại vĩnh viễn nơi chiến trường trong cả hai cuộc kháng chiến, lẫn trong chiến tranh biên giới Tây Nam và phía Bắc. Ảnh gia đình, ảnh liệt sĩ đã thất thoát quá nhiều. Có ba gia đình liệt sĩ không còn một tấm ảnh thờ thân nhân, họ chỉ thờ bằng Bằng Tổ quốc ghi công. Đó là thực tế rất xót xa cần được nhìn nhận nghiêm túc để sớm có biện pháp hỗ trợ bảo tồn di sản trong cộng đồng.
Về nguyên nhân Làng nghề Nhiếp ảnh Lai Xá đứng trước nguy cơ “mất mát ký ức”, ông Nguyễn Văn Huy cho rằng có nhiều nguyên nhân: do chiến tranh, thiên tai, cuộc sống cơ cực, nhà cửa ẩm thấp, di chuyển nhà cửa trước đây... trong đó có nguyên nhân do công tác bảo quản tư liệu, nhất là ảnh trong cộng đồng còn mang tính tự phát, thiếu hiểu biết chuyên môn.
Nhiều người chưa nhận ra rằng tấm ảnh gốc không chỉ là vật kỷ niệm, còn là chứng tích lịch sử vô giá, mang trong mình linh hồn của một thời đại.
 |
| Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá – nơi lưu giữ những giá trị vô giá của một làng nghề nổi tiếng trong nghề nhiếp ảnh. Nguồn Sở VHTT HN |
Còn nhớ, tháng 7/2019, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá đã có hoạt động “Ký ức về liệt sĩ làng Lai” nhằm tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn những người đã hy sinh xương máu vì nền độc lập của Tổ quốc. Lần đầu tiên, một triển lãm về liệt sĩ không kể nhiều về chiến công của người đã mất mà kể về sự day dứt của người còn sống khi ký ức về người thân ngày một nhạt nhoà theo năm tháng.
Gần 20 liệt sĩ Lai Xá trong triển lãm này là những chàng trai tuổi đời còn rất trẻ, nhiều người trong số họ còn chưa lập gia đình. Họ ra đi khi những đứa em còn nhỏ dại. Mất mát và đau đớn ập về chỉ sau vài tháng hay một năm họ ra chiến trường khiến gia đình họ không dám tin đó là sự thật. Người ta giấu giiếm hay huỷ đi các kỷ vật, các bức ảnh để trốn tránh sự đau thương, mất mát quá lớn.
Thời gian trôi đi, bố mẹ các liệt sĩ lần lượt qua đời, đàn em lớn lên nhớ về các anh trong một ký ức mờ nhạt. Những tấm ảnh ngày một hoen ố và đa phần cũng bị thất lạc. Nhiều liệt sĩ còn không thể tìm thấy hài cốt.
Một nhóm sinh viên của Khoa Di sản văn hoá, Đại học Văn hoá Hà Nội, trong suốt một tháng hè, đã đến từng gia đình liệt sĩ ở làng Lai Xá, nghe người thân kể những câu chuyện về liệt sĩ, về mong ước tìm hài cốt đưa họ về quê cha đất tổ... Mỗi gia đình có những hoàn cảnh riêng, người nhớ nhiều, người nhớ ít, gia đình còn có ảnh hoặc không có ảnh liệt sĩ, nhưng tất cả đều giữ tình cảm sâu nặng với những người đã ngã xuống.
Thông qua hoạt động “Ký ức về liệt sĩ làng Lai” ngày ấy, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá mong muốn đưa đến một thông điệp lớn: Cộng đồng hãy tiếp tục cùng nhau ghi lại những ký ức đang dần phai nhạt theo thời gian, sưu tầm, lưu giữ thật tốt những tấm ảnh quý về các liệt sĩ nói riêng và về gia đình nói chung mà hầu hết đang bị hư hỏng để lịch sử không bao giờ bị mờ phai.
 |
| Đoàn công tác gồm các chuyên gia và cán bộ làm công tác bảo quản hiện vật bảo tàng, trung tâm lưu trữ tham quan Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá, xã Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Ảnh: TTXVN |
Trở về với thực tế hiện nay, câu chuyện ở Lai Xá đứng trước nguy cơ "mất mát ký ức" phản ánh vấn đề chung về bảo tồn di sản trong cộng đồng, nhấn mạnh vai trò của bảo tàng như cầu nối giữa chuyên môn và người dân. Công tác bảo tồn không chỉ là nhiệm vụ của bảo tàng mà là quá trình tương tác hai chiều, tạo nên hệ sinh thái “bảo tàng – cộng đồng” bền vững.
Dự án “Lưu giữ và bảo quản ký ức 50 năm sau chiến tranh Đông Dương” tại làng nhiếp ảnh Lai Xá do Bảo tàng Hà Nội, Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ, Bảo tàng Nhiếp ảnh Lai Xá và Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên phối hợp thực hiện. Dự án được khởi động từ ngày 12/9/2025.
Trong đó, giai đoạn 1 tập trung nghiên cứu, kiểm kê di sản ký ức và di sản vật chất, đặc biệt là di sản ảnh của các liệt sĩ tại làng Lai Xá. Hiện nay, nhóm dự án đã đến từng nhà, gặp gỡ thân nhân 44 gia đình liệt sĩ, lắng nghe câu chuyện, kiểm kê và số hóa di sản ảnh của 39 gia đình, đồng thời tổ chức chia sẻ kinh nghiệm bảo quản ảnh ngay tại cộng đồng.
Tại hội thảo, các chuyên gia đến từ Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ và Bảo tàng Hà Nội chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm trong công tác bảo tồn tư liệu ảnh; lưu giữ, bảo quản các kỷ vật chất liệu giấy, ảnh đang được gìn giữ trong cộng đồng dân cư làng nhiếp ảnh Lai Xá cũng như tại kho cơ sở của Bảo tàng Hà Nội. Hội thảo gồm các buổi lý thuyết chuyên sâu về tư liệu ảnh, nguyên nhân gây hư hỏng, nguyên tắc bảo quản, cùng các buổi thực hành trực tiếp về lưu trữ và xử lý bộ sưu tập ảnh.
Theo dõi chúng tôi trên:
PLM - Sau hơn 2 tháng kể từ khi làm việc cùng phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, đại diện Sở Y tế Hà Nội đã có thông tin cuối cùng về việc kiểm tra tình trạng bán thuốc kê đơn nhưng không có đơn thuốc xảy ra tại một số nhà thuốc có tiếng trên địa bàn thành phố Hà Nội.
(PLM) - Ngày 16/10, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu và Đào tạo Doanh nhân APEC đã tổ chức họp báo để thông tin về Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo sinh viên – lần thứ II năm 2025 - 2026.
(PLM) - Sáng ngày 15/10 tại Hà Nội, Hội Giáo dục và Chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam phối hợp với Công ty TNHH Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quốc tế tổ chức hội thảo khoa học “Những kết quả đột phá trong nghiên cứu mới về sản phẩm SMART A”.
(PLM) - Ngày 16/10, tại Hà Nội, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật phối hợp với Cục Quản lý Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) tổ chức Hội thảo khoa học “Hoàn thiện thể chế Thừa phát lại đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới”.
(PLM) - Sau những cơn mưa bão kéo dài đầu tháng 10, Hà Nội đang chứng kiến số ca mắc sốt xuất huyết tăng mạnh tại nhiều địa phương. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội, từ đầu năm đến nay cả nước ghi nhận 86.253 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 17 ca tử vong. So với cùng kỳ năm 2024 (74.828/11) số mắc cao hơn 15,3%, tử vong cao hơn 6 ca.
(PLM) - Trong thời gian vừa qua, Công an thành phố Hà Nội đã phát hiện một số vụ án nổi trội, tính chất mức độ phạm tội rất nghiêm trọng; có tác động ảnh hưởng đến dư luận xã hội, điển hình như vụ án liên quan đến Nguyễn Hòa Bình (hay còn được gọi là “Shark Bình”).
(PLM) - Sáng ngày 14.10, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp đã tới thăm tặng quà công chức, người lao động của Thi hành án dân sự tỉnh Thái Nguyên, Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên và trường Cao đẳng Luật miền Bắc bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 11 vừa qua.
(PLM) - Chiều 14/10, Công an TP Hà Nội tổ chức hội nghị thông tin báo chí về các vụ án “nóng” trong thời gian qua liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường trên địa bàn TP HN. Tại hội nghị, Thiếu tướng Dương Đức Hải - Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội chủ trì Hội nghị.
(PLM) - Vỉa hè thì dành cho xe ô tô, lòng đường thì bất chấp biển cấm. Không hiểu những điều này, cơ quan chức năng phường Láng có để tâm?
(PLM) - Dù cho tình cảnh hiện tại là rất khó khăn khi tài sản bị thiệt hại nặng nề, đời sống đang bị đảo lộn hoàn toàn, nhưng những người dân thôn Hoà Bình vẫn không hề bị cô lập khi từng đoàn xe cứu trợ vẫn đang trên đường hướng về với người dân nơi đây, mang theo nhu yếu phẩm, những gói quà nhỏ cũng là gửi gắm sự sẻ chia, tấm lòng đến những hộ dân đang phải gánh chịu thiệt hại nặng nề. Để rồi khi cơn nước qua đi, quay trở lại với cuộc sống bình thường những thứ còn ở lại là tình người trong cơn lũ dữ.
