Từ hàng trăm năm nay, đã có nhiều kiến trúc sư, nhà nghiên cứu đến Khánh Hòa, tìm về tháp cổ Ponagar để nghiên cứu kiểu kiến trúc, cách xây dựng của tháp.
Theo Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa, tháp bà Ponagar tọa lạc trên đồi Cù Lao (Vĩnh Phước, Nha Trang). Khu di tích là quần thể công trình kiến trúc nghệ thuật của vương quốc Chăm Pa cổ, được xây dựng từ thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ XIII. Nơi đây thờ nữ thần Ponagar – người Mẹ xứ sở của dân tộc Chăm, đến thế kỷ XVII được cộng đồng người Việt tiếp tục gìn giữ và thờ Thiên Y A Na Thánh Mẫu.
Vật liệu xây dựng các công trình kiến trúc của tháp cổ là gạch nung nhưng không hề có hiện tượng rêu bám, các viên gạch liền mạch không để lộ chất kết dính, rất vững chãi. Điều này đã được các nhà khoa học lý giải nhiều cách khách nhau, tuy nhiên kỹ thuật nung gạch cũng như nghệ thuật xây dựng tháp cổ đến nay vẫn là điều bí ẩn.
Quần thể di tích tháp bà Ponagar hiện nay được phân bố trên 3 mặt bằng: Tháp cổng; kiến trúc Mandapa; khu đền tháp (có 4 tháp).
Đến với tháp bà Ponagar, người dân như được đắm mình trong không gian văn hóa – tâm linh độc đáo. Quần thể tháp cổ là biểu tượng của đoàn kết dân tộc, góp phần làm nên sự đa dạng văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Với các nét độc đáo của mình, tháp cổ Ponagar được xếp hạng di tích quốc gia năm 1979, và lễ hội tháp bà Ponagar được tổ chức hàng năm được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Để tháp cổ Ponagar ngày càng trở nên ấn tượng với khách du lịch, nhiều năm qua, nhà nước đã quan tâm trùng tu, tôn tạo để bảo tồn di tích một cách bền vững.
Ông Nguyễn Tuấn Dũng - Phụ trách Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh Khánh Hòa (đơn vị quản lý tháp bà Ponagar) cho biết, đối với quần thể tháp cổ này có 2 mảng, mảng tôn tạo, bảo tồn thuộc về di tích tháp được thực hiện chặt chẽ theo Luật di sản. Còn với mảng tôn tạo khung cảnh, tạo không gian xanh – sạch, tạo tiểu cảnh thì được làm thường xuyên khiến cả khuôn viên tháp cổ trở nên hấp dẫn hơn.
Cũng theo ông Dũng, ở khuôn viên tháp Ponagar, nhiều năm nay còn đưa vào hoạt động đội văn nghệ người Chăm. Hàng ngày, những nghệ sĩ sẽ biểu diễn các điệu múa quạt, múa đội lu, múa đạp lửa, múa âm dương, múa Apsara trên nền nhạc truyền thống người Chăm để biểu đạt tình yêu đẹp của lứa đôi, tinh thần đoàn kết trong cuộc sống, sự hăng say lao động…Những tiết mục văn nghệ này như một đặc sản hấp dẫn khách trong và ngoài nước đến với tháp cổ.
"Từ hơn 10 năm nay, hoạt động múa Chăm trên tháp bà Ponagar được duy trì xuyên suốt, mỗi năm chỉ nghỉ mấy ngày trong dịp Lễ ka-tê"- ông Nguyễn Tuấn Dũng cho biết.
Bên cạnh các điệu múa Chăm, tại tháp bà Ponagar còn có câu chuyện nhuốm màu truyền thuyết. Đó là tấm bia đá lớn do ông Phan Thanh Giản – Thượng thư Bộ Lễ (triều nhà Nguyễn) tạo lập năm 1856 kể về truyền thuyết Thiên Y A Na Thánh Mẫu.
Chuyện kể rằng, ngày xưa, tại núi Đai An có ông bà tiều phu, nhà ở gần chân núi, không có con, trồng dưa để sinh sống. Khi dưa chín thường bị hái trộm, ông canh và bắt gặp cô gái chừng chín, mười tuổi. Thương cô gái, ông bà tiều phu nhận làm con nuôi...
Sau này cô gái lấy một vị thái tử, nàng xưng là Thiên Y A Na, họ sống với nhau hạnh phúc bên hai người con… Nhưng một hôm, nàng nhớ quê hương liền cùng hai con nhập vào khúc gỗ kỳ nam, xuôi theo biển đến cửa Cù Huân và tìm về làng cũ.
Trở về vườn dưa thì cha mẹ đã qua đời, vườn tược tan hoang, nàng liền lập miếu thờ ông bà và khai khẩn ruộng nương. Dân làng lúc này chưa biết lo sinh kế, tránh hoạn nạn nên được nàng dạy cách trồng lúa, nuôi tằm, dệt vải, đặt ra các nghi lễ… Ruộng nương từ đó mà tốt tươi, đời sống người dân mỗi ngày thêm sung túc. Rồi một hôm, bà cùng hai con đến đồi Cù Lao (là khu tháp cổ Ponagar hiện nay) cưỡi chim hạc bay về trời. Từ đó, bà hiển linh cứu độ dân chúng. Người dân tưởng nhớ công đức của bà, bèn tạc tượng, xây dựng tháp thờ phụng trên đồi Cù Lao.
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Sáng ngày 10/9/2025, tại trụ sở Bộ Tư pháp đã diễn ra Lễ bàn giao công tác Lãnh đạo Bộ theo Quyết định số 2761 ngày 05/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, giữa Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu.
(PLM) - Sáng 10/9, UBND xã Phúc Khánh đã tổ chức lễ tưởng niệm các nạn nhân bị thiệt mạng do bão số 3 Yagi tại thôn Làng Nủ như một lời tri ân, tưởng nhớ và sẻ chia sâu sắc với những mất mát của người dân nơi đây.
(PLM) - Sáng 9/9, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã tiếp ông Mohamed Regaz, Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria. Cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí hữu nghị, mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác pháp luật và tư pháp giữa hai nước anh em.
(PLM) - Ngày 9/9, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam Nguyễn Thanh Tịnh đã có cuộc hội đàm với Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria Mohamed Regaz. Tham dự buổi làm việc còn có Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Hữu Huyên và một số đơn vị thuộc Bộ Tư pháp hai nước.
Thực hiện Kế hoạch số 169-KH/VPIW ngày 25/8/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, từ ngày 9 đến 12/9, hội nghị tập huấn trực tuyến về nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác Đảng được tổ chức, kết nối từ điểm cầu Trung ương đến các cơ quan, đơn vị trong toàn hệ thống.
(PLM) - Ngày 8/9, Trường Đại học Luật Hà Nội đã tổ chức Lễ khai giảng Khoá 50 trình độ Đại học, hình thức đào tạo chính quy niên khoá 2025 – 2029.
(PLM) - Đây là nhà máy sản xuất bê tông có tên Phương Nam nằm trong một mỏ khai thác đá và ngay sát với khu dân cư xóm Nước Lạnh, xã Liên Sơn, tỉnh Phú Thọ. Phản ánh đến Báo PLVN, nhiều năm qua người dân phải sống chung với những hệ luỵ từ hoạt động khai thác đá và sản xuất bê tông tươi từ nhà máy này mang lại. Nguồn nước thải từ trạm trộn bê tông khi chảy ra môi trường, len lỏi qua các kênh mương và thửa ruộng, theo thời gian ngấm sâu vào đất khiến lớp bùn có màu trắng đục giống như vôi bột, đang “đe doạ” trực tiếp tới nguồn nước sinh hoạt của các hộ dân.
(PLM) - Năm 2025 là một dấu mốc có ý nghĩa hết sức đặc biệt đối với đất nước và dân tộc ta, kỷ niệm 80 năm ngày Cách mạng Tháng Tám thành công và 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đánh dấu quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước, 80 phát triển rực rỡ là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, của cả dân tộc. Đây cũng là dịp để các thế hệ hôm nay suy ngẫm, kế thừa và tiếp tục phát huy tinh thần bản lĩnh, sáng tạo đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, quyết tâm thực hiện mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập Nước, và trở thành nước đang phát triển công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
(PLM) - Trong sắc thu rực rỡ của tháng Chín lịch sử, gần 26 triệu học sinh trên cả nước lại hân hoan bước vào năm học mới. Tiếng trống trường hôm nay không chỉ mở đầu cho một chặng đường tri thức, mà còn ngân vang trong thời khắc thiêng liêng: 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và 80 năm ngành Giáo dục đồng hành cùng sự nghiệp phát triển đất nước.
(PLM) - Sáng 5/9, cùng với các trường học trên cả nước, thầy và trò trường Tiểu học Nguyễn Du (phường Hà Đông, TP.Hà Nội) đã thực hiện nghi thức chào cờ, hát Quốc ca và lắng nghe bài phát biểu quan trọng, những lời căn dặn của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ kỷ niệm 80 năm truyền thống ngành giáo dục, cùng được theo dõi Tổng Bí thư đánh trống khai giảng năm học 2025 - 2026. Một năm học với nhiều đổi mới, mang theo những kỳ vọng và có ý nghĩa đặc biệt, kỷ niệm 80 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư gửi các em học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên.
