Với người dân Tây Nguyên, cồng chiêng là linh hồn cuộc sống, báu vật của cộng đồng. Trong các ngày lễ cúng, ma chay, cưới hỏi, cồng chiêng là món ăn tinh thần không thể thiếu.
Họ quan niệm rằng làng nào, gia đình nào có nhiều chiêng thì có nhiều thần chiêng phù hộ, con cái học hành giỏi giang, mùa màng bội thu, cuộc sống gia đình ấm no, hạnh phúc.
Bên cạnh đó, cồng chiêng còn được người Tây Nguyên xem như sợi dây kết nối giữa con người và thần linh, để mỗi lần cúng tế đều phải có âm thanh cồng chiêng vang vọng, báo cáo với các vị thần về những thành quả đạt được của người dân.
Kết thúc phần diễn tấu cồng chiêng trong Lễ hội Đua thuyền trên sông Pô Kô, anh Rơ Lan Huân (dân tộc Jrai, làng Nú, xã Ia Khai, huyện Ia Grai, Gia Lai) cho hay với người dân tộc Jrai, cồng chiêng là văn hóa cộng đồng, linh hồn dân tộc, là "món ăn tinh thần" không thể thiếu.
Người Jrai có nghèo đến mấy cũng không bán cồng chiêng, chỉ cần thấy cồng chiêng là biết đó là tài sản của cộng đồng người Tây Nguyên.
Cuộc sống hiện đại có nhiều loại âm nhạc thay thế nhưng với đồng bào dân tộc Bahnar, không âm thanh nào có thể thay thế được âm vang cồng chiêng.
Vào các dịp lễ, Tết, con người có thể không có áo mới nhưng cồng chiêng lúc nào cũng được đan áo mới, túi mới để được bảo quản. Những gia đình có điều kiện, khi xây nhà, đều dành riêng một phòng để cất giữ cồng chiêng.
Không chỉ với người Jrai, cồng chiêng cũng là báu vật linh thiêng của đồng bào dân tộc Bahnar tại Gia Lai, những cộng đồng người dân tộc thiểu số có cuộc sống gắn bó với cồng chiêng từ ngàn đời nay, không tách rời.
Theo già Đinh Blich (già làng K'giang, xã Kong Lơng Khơng, huyện Kbang), mỗi dân tộc trên đất Tây Nguyên sẽ có những bản diễn tấu cồng chiêng riêng hoặc có cách bảo tồn giá trị văn hóa riêng.
Với người Bahnar trước đây, cồng chiêng được cất giữ, bảo quản thật kín đáo trong nhà rông thì nay đã được mang ra để phục vụ phát triển du lịch cộng đồng.
Từ đó, người già, thanh niên, thậm chí là phụ nữ, trẻ em nay cũng đã biết diễn tấu cồng chiêng, niềm vui khi những tiếng cồng chiêng đã có mặt trong tất cả sự kiện vui buồn của dân làng và được lan tỏa ra cộng đồng ngày một mạnh mẽ.
Sở dĩ già Blich nói như vậy là vì tại xã Kong Lơng Khơng, nay các đội cồng chiêng nhí, cồng chiêng nữ, cồng chiêng nam đều được anh Đinh A Ngưi tập hợp, biểu diễn cho du khách tại homestay của mình, mang về thu nhập cho bà con trong làng. Từ đó, văn hóa cồng chiêng được lan tỏa, được bảo tồn và phát huy giá trị vốn có.
Năm 2021, theo số liệu thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai, tại 1.192 làng đồng bào dân tộc trên địa bàn tỉnh hiện còn lưu giữ 5.655 bộ cồng chiêng (dân tộc J’rai có 3.373 bộ; dân tộc Bahnar có 2.282 bộ) và 932 bộ cồng chiêng quý hiếm.
Tỉnh Gia Lai cũng có khoảng 900 nghệ nhân giỏi, hơn 60 nghệ nhân biết chỉnh chiêng và đã có 23 nghệ nhân được công nhận là Nghệ nhân Ưu tú.
Có thể nói, đây là những “báu vật sống” đang đóng góp thầm lặng để bảo vệ, phát huy giá trị không gian văn hóa cồng chiêng trên mảnh đất Tây Nguyên đại ngàn.
Từ góc nhìn một nhà quản lý, một người nghiên cứu văn hóa Tây Nguyên, bà Nguyễn Thị Phương Loan, Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thông tin - Thể thao huyện Ia Grai, cho biết trong những lời kể của các già làng, thời kháng chiến chống Mỹ, người Tây Nguyên còn cõng cả chiêng đi đánh giặc, họ bỏ nhà để chạy giặc nhưng phải cõng chiêng theo.
Họ xem chiêng như máu thịt của mình, cuộc sống khó khăn đến mấy cũng không bán, dù gian lao thế nào cũng không bỏ. Với người Tây Nguyên, người còn thì chiêng còn, người mất thì chiêng mất…
Và đến khi người Kinh vào Tây Nguyên sinh sống và làm việc thì họ cũng đã từng bước hòa mình vào thế giới của người bản địa. Họ cũng xem cồng chiêng như một phần văn hóa đời sống tinh thần.
Với nhiều ý nghĩa, cồng chiêng trong tâm thức người Jrai, người Bahnar hay người Kinh trên mảnh đất Gia Lai đều tuyệt đẹp.
Những năm gần đây, Gia Lai đã chú trọng khai thác các yếu tố của không gian văn hóa cồng chiêng để phát triển du lịch, kết hợp lễ hội với yếu tố di sản thiên nhiên, xây dựng các tour du lịch cộng đồng.
Đây là hướng đi mới, giúp cộng đồng bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch dịch vụ, xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững.
Từ kinh nghiệm triển khai các mô hình du lịch dựa vào di sản hiện nay, có thể nói Gia Lai đang có những bước đi đúng hướng, góp phần cùng với đồng bào các dân tộc Tây Nguyên trong việc bảo tồn, phát huy giá trị của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên./.
Theo dõi chúng tôi trên:
PLM - Sau hơn 2 tháng kể từ khi làm việc cùng phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, đại diện Sở Y tế Hà Nội đã có thông tin cuối cùng về việc kiểm tra tình trạng bán thuốc kê đơn nhưng không có đơn thuốc xảy ra tại một số nhà thuốc có tiếng trên địa bàn thành phố Hà Nội.
(PLM) - Ngày 16/10, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu và Đào tạo Doanh nhân APEC đã tổ chức họp báo để thông tin về Cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo sinh viên – lần thứ II năm 2025 - 2026.
(PLM) - Sáng ngày 15/10 tại Hà Nội, Hội Giáo dục và Chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam phối hợp với Công ty TNHH Ứng dụng Khoa học Công nghệ Quốc tế tổ chức hội thảo khoa học “Những kết quả đột phá trong nghiên cứu mới về sản phẩm SMART A”.
(PLM) - Ngày 16/10, tại Hà Nội, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật phối hợp với Cục Quản lý Thi hành án dân sự (Bộ Tư pháp) tổ chức Hội thảo khoa học “Hoàn thiện thể chế Thừa phát lại đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới”.
(PLM) - Sau những cơn mưa bão kéo dài đầu tháng 10, Hà Nội đang chứng kiến số ca mắc sốt xuất huyết tăng mạnh tại nhiều địa phương. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Hà Nội, từ đầu năm đến nay cả nước ghi nhận 86.253 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 17 ca tử vong. So với cùng kỳ năm 2024 (74.828/11) số mắc cao hơn 15,3%, tử vong cao hơn 6 ca.
(PLM) - Trong thời gian vừa qua, Công an thành phố Hà Nội đã phát hiện một số vụ án nổi trội, tính chất mức độ phạm tội rất nghiêm trọng; có tác động ảnh hưởng đến dư luận xã hội, điển hình như vụ án liên quan đến Nguyễn Hòa Bình (hay còn được gọi là “Shark Bình”).
(PLM) - Sáng ngày 14.10, Đoàn công tác của Bộ Tư pháp đã tới thăm tặng quà công chức, người lao động của Thi hành án dân sự tỉnh Thái Nguyên, Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên và trường Cao đẳng Luật miền Bắc bị ảnh hưởng bởi cơn bão số 11 vừa qua.
(PLM) - Chiều 14/10, Công an TP Hà Nội tổ chức hội nghị thông tin báo chí về các vụ án “nóng” trong thời gian qua liên quan đến lĩnh vực kinh tế, môi trường trên địa bàn TP HN. Tại hội nghị, Thiếu tướng Dương Đức Hải - Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội chủ trì Hội nghị.
(PLM) - Vỉa hè thì dành cho xe ô tô, lòng đường thì bất chấp biển cấm. Không hiểu những điều này, cơ quan chức năng phường Láng có để tâm?
(PLM) - Dù cho tình cảnh hiện tại là rất khó khăn khi tài sản bị thiệt hại nặng nề, đời sống đang bị đảo lộn hoàn toàn, nhưng những người dân thôn Hoà Bình vẫn không hề bị cô lập khi từng đoàn xe cứu trợ vẫn đang trên đường hướng về với người dân nơi đây, mang theo nhu yếu phẩm, những gói quà nhỏ cũng là gửi gắm sự sẻ chia, tấm lòng đến những hộ dân đang phải gánh chịu thiệt hại nặng nề. Để rồi khi cơn nước qua đi, quay trở lại với cuộc sống bình thường những thứ còn ở lại là tình người trong cơn lũ dữ.
