Gỡ vướng chính sách về vật tư y tế
Việc mua bán vật tư, tiêu hao y tế vô cùng rối!
Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị Chính phủ báo cáo bổ sung về tình hình cung ứng thuốc, vật tư y tế, danh mục thuốc bảo hiểm y tế.
“Có thể nói, ngoài việc thuốc và vật tư y tế có thời gian đã không được cung ứng đủ cho bệnh nhân, việc cập nhật danh mục thuốc để cho bệnh nhân có thể kịp thời sử dụng những thành quả mới nhất của nhân loại cũng rất chậm nếu so với các nước. Đơn cử đối với các nước: Nhật chỉ mất khoảng 3 tháng, Pháp 15 tháng, Hàn Quốc 18 tháng, nhưng chúng ta mất trung bình từ 2 tới 4 năm để cho 1 loại thuốc mới có thể được vào danh mục thuốc bảo hiểm y tế và như vậy mất quyền lợi của người dân hưởng bảo hiểm y tế.
Cần đồng bộ hóa chính sách để gỡ vướng việc nhập khẩu các trang thiết bị y tế. (Ảnh minh họa)
Vấn đề trước đây và bây giờ cũng vẫn còn xảy ra lác đác, đó là bệnh nhân phải tự mua thuốc. Tôi xin đặt lại câu hỏi một lần nữa, bảo hiểm y tế có trách nhiệm gì trong việc chi trả tiền người dân phải tự bỏ ra để mua thuốc này. Vì đây là quyền lợi của người dân và không cung ứng được là lỗi của chúng ta”, đại biểu nói.
Tranh luận tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn Bình Định) - Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, việc đấu thầu mua thuốc đã được cải thiện rất nhiều. Chúng ta đã mua được thuốc tốt và những thuốc phổ thông, hiện tượng phải mua thuốc ngoài cũng giảm đi rất nhiều.
Tuy nhiên, việc mua bán vật tư, tiêu hao y tế lại vô cùng rối. Nguyên nhân khách quan là có quá nhiều quy định về pháp luật liên quan đến lĩnh vực nhạy cảm này, rất khó để đưa ra quyết định mua sắm, đáp ứng đầy đủ các quy định của nhiều bộ, ngành khác nhau.
“Bệnh viện Đại học Y chúng tôi thì thuộc nhóm trực thuộc Bộ Y tế được phân cấp mạnh. Do đó, thủ trưởng đơn vị được tự phê duyệt và chịu trách nhiệm nên không bị thiếu dụng cụ, thuốc. Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay đó là không thể mua được hàng chất lượng tốt và phát triển được các kỹ thuật mới; rất nhiều hàng chất lượng không tốt vẫn vượt qua khe cửa hẹp để trúng thầu với giá rẻ. Có những hãng sẵn sàng in sửa lại catalog để đáp ứng yêu cầu đưa vào danh sách đấu thầu.
Chính vì vậy, cần đẩy mạnh tiêu chí bảo hành, chuyển giao kỹ thuật, phân nhóm, chỉ có hãng chất lượng tốt mới chấp nhận bảo hành, bảo trì lên đến 5 năm, kèm theo các điều khoản đào tạo, chuyển giao. Nếu các tiêu chí này được pháp luật khuyến khích bằng các văn bản hướng dẫn cụ thể sẽ giúp ích rất nhiều cho ngành y tế”, đại biểu nói.
Đáng quan tâm, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho hay, nhiều năm nay, việc cấp phép nhập khẩu cho phép sử dụng các dụng cụ mới tại Việt Nam bị bế tắc, ngay bản thân ông vẫn phải đưa bệnh nhân sang nước ngoài để chữa vì không có các dụng cụ nhập khẩu vào Việt Nam. Các hãng lớn nhìn thấy các quy định về thủ tục, thời gian trung bình để được cấp phép đều lắc đầu ngao ngán, có những công ty không định hướng phát triển, thậm chí rút khỏi thị trường Việt Nam.
“Đối với bệnh viện tỉnh thì khó khăn càng nhiều hơn, vì quá nhiều khâu phê duyệt, kiểm tra. Do đó, việc mua sắm phụ thuộc vào các Sở Y tế, Sở Tài chính, Ủy ban nhân dân, sợ trách nhiệm dẫn đến tâm lý trì hoãn, hồ sơ để trên bàn không đọc, gần hết hạn thì tìm ra một vài lỗi nhỏ để trả về cơ sở, sửa xong nộp lại tìm thấy một lỗi khác, cứ như vậy hết thời gian quy định thẩm định, mọi việc lại trở về vạch số 0. Cứ vậy là hết thời gian và cuối cùng chúng ta không có hàng để sử dụng cho người bệnh.
Chính vì vậy, tôi đề xuất giao trách nhiệm chính cho những người sử dụng sản phẩm đấu thầu, giao cho bệnh viện quyền và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình trước bệnh nhân và pháp luật”, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đề xuất.
Có tâm lý e ngại, sợ sai
Phát biểu giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, thiếu thuốc, thiết bị vật tư y tế là một thách thức dai dẳng, xảy ra ngay ở các quốc gia phát triển, có hệ thống y tế tiên tiến hiện đại.
Về nguyên nhân, chủ yếu do nguồn cung nguyên liệu, hoạt chất trên thế giới khan hiếm, giá cả biến động, vấn đề lạm phát, khủng hoảng năng lượng, ảnh hưởng của xung đột quân sự giữa các quốc gia làm tăng cao chi phí đầu vào của ngành sản xuất dược phẩm. Giá thành sản phẩm tăng cao, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, thiếu động lực khuyến khích các nhà sản xuất sản xuất các loại thuốc mang lại ít lợi nhuận hơn.
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị vật tư y tế tại các cơ sở y tế công lập xuất hiện nhiều hơn sau đại dịch Covid-19 còn có nguyên nhân chủ quan do hệ thống văn bản pháp luật liên quan còn bất cập, việc tổ chức thực hiện mua sắm, đấu thầu còn vướng mắc; công tác phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình thực hiện mua sắm chưa kịp thời, hiệu quả, đặc biệt là có tâm lý e ngại, sợ sai ở một số cá nhân, đơn vị và địa phương.
Bộ Y tế đã tập trung đẩy nhanh tiến độ cấp gia hạn thuốc, đăng ký lưu hành thuốc và thiết bị y tế. Tổng số thuốc có đăng ký lưu hành, nguyên liệu làm thuốc còn hiệu lực tại thời điểm hiện nay khoảng trên 22.000 thuốc và trên 100.000 chủng loại trang thiết bị. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ thực hiện mua sắm thuốc, đấu thầu tập trung quốc gia. Tăng cường công bố thông tin phục vụ đấu thầu, phối hợp cùng với các địa phương, các cơ sở y tế rà soát các vướng mắc liên quan tới việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế để giải quyết.
Đến nay, theo báo cáo của 1.078 cơ sở y tế trên toàn quốc, trong tháng 10/2023, có 61,41% đơn vị đã đủ cung ứng thuốc cho hoạt động khám, chữa bệnh, 38,59% đơn vị báo cáo có tình trạng thiếu cục bộ, có những đơn vị trước đây khó khăn nhưng hiện nay đã đấu thầu đảm bảo cơ bản cho công tác khám, chữa bệnh.
Về danh mục thuốc bảo hiểm y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, tính từ năm 2014 đến nay đã có 5 lần Bộ cập nhật danh mục thuốc bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, không phải cứ thuốc mới nào được phát minh là đều được nghiễm nhiên đưa vào danh mục. Việt Nam được đánh giá là một trong số ít các nước trên thế giới có danh mục thuốc tương đối đầy đủ, toàn diện và mở rộng so với mức đóng bảo hiểm y tế với hơn 1.000 hoạt chất.