“Mổ xẻ” nguyên nhân khiến 2 dự án bệnh viện nghìn tỷ “đắp chiếu”

Có sai sót trong lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng

Theo tìm hiểu, trên cơ sở ý kiến của đơn vị tư vấn Bộ Xây dựng, năm 2014, Bộ Y tế phê duyệt tổng mức đầu tư với giá trị Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 (BVBM 2) là 4.990 tỷ đồng, Bệnh viện Việt Đức cơ sở 2 (BVVĐ 2) là 4.968 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư này được lập căn cứ vào bản “Khái toán tổng mức đầu tư”, trong đó có khối lượng và đơn giá tổng hợp cho các công tác chính.

Năm 2016, Bộ Y tế đã phê duyệt điều chỉnh thiết kế cơ sở cho phù hợp với yêu cầu sử dụng và điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư (không thay đổi về giá trị tổng mức đầu tư). Theo đó, Bộ này đã cắt giảm chi phí thiết bị y tế (BVBM2 từ 1.100 tỳ đồng xuống còn 940 tỷ đồng, giảm 160 tỷ đồng; BVVĐ2 từ 1.150 tỷ đồng xuống cỏn 968 tỷ đồng, giảm 182 tỷ đồng) để bù đắp các chi phí phát sinh phần xây lắp và đảm bảo cân đối với nguồn vốn trung hạn đã cấp cho mỗi dự án 4.500 tỷ đồng.

Theo đánh giá của Tổ công tác rà soát khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy thực hiện Dự án đầu tư xây dựng BVBM2 và BVVĐ 2 (Tổ công tác), hồ sơ thiết kế cơ sở ở 2 dự án này còn thiếu chi tiết, cách tính diện tích sàn của tư vấn là chưa phù hợp với Quy chuẩn quốc gia (QCVN 03:2012/BXD); tổng mức đầu tư được xác định trên cơ sở khái toán, chậm điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư và không điều chỉnh dự án cũng là chưa phù hợp.

Về tổ chức lựa chọn nhà thầu và kỷ kết hợp đồng, theo tìm hiểu, mỗi dự án bao gồm 5 gói thầu, hợp đồng được ký theo “đơn giá điều chỉnh” và trọn gói (trọn gói áp dụng đối với phần khảo sát, thiết kế kỹ thuật và thí nghiệm cọc). Cụ thể, giá gói thầu các dự án được phê duyệt như sau: BVBM 2: XDBM-01: 2.305 tỷ đồng, XDBM-02: 240,9 tỷ đồng, XDBM-03: 70,3 tỷ đồng, XDBM-04: 168,3 tỷ đồng, XDBM-05: 200,7 tỷ đồng; Dự án BVVĐ2: XDVĐ-01: 2.309 tỷ đồng, XDVĐ-02: 233 tỷ đồng, XDVĐ-03: 70,3 tỷ đồng, XDVĐ-04: 184 tỷ đồng, XDVĐ-05: 191,2 tỷ đồng.

Tuy nhiên, qua kiểm tra, hợp đồng được ký với các nhà thầu có nội dung chưa phù hợp như: HSMT chưa có thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công nên không có khối lượng chi tiết công việc, chưa có dự toán chi tiết; giá gói thầu không căn cứ vào tổng mức đầu tư, chưa có dự toán; hợp đồng không có nội dung khối lượng công việc theo quy định.

Theo Tổ công tác, với các tồn tại trên thì hợp đồng chỉ phù hợp với loại hình EPC (Thiết kế - cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình) và hợp đồng khi được ký kết là theo dạng EPC nhưng lại không đầy đủ. Bởi nếu là hợp đồng EPC thì tổng thầu thực hiện toàn bộ các khâu thiết kế, thi công, lắp đặt thiết bị nhưng ở 2 dự án này khâu thiết kế kiến trúc lại do tư vấn khác lập, không do tổng thầu thực hiện.

Ngoài ra, do hợp đồng có ghi “giá trị hợp đồng được điều chỉnh từng phần sau khi có hồ sơ thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán được Bộ xây dựng thẩm định và Chủ đầu tư phê duyệt ”, dẫn đến phát sinh nhiều vướng mắc như: không phù hợp với quy định về phương thức điều chỉnh đơn giá hợp đồng; không thực hiện điều chỉnh được giá gói thầu theo quy định.

Được biết, đối với dự án BVBM2: giá gói thầu 2.305 tỷ đồng, nhà thầu chào thầu giá 2.200 tỷ đồng, giá trúng thầu thấp hơn giá mời thầu 105 tỷ đồng, tương đương với 4,5% giá gói thầu. Ở dự án BVVĐ2: giá gói thầu 2.309 tỷ đồng, nhà thầu chào thầu giá 2.200 tỷ đồng, giá trúng thầu thấp hơn giá mời thầu 109 tỷ đồng, tương đương với 4,5% giá gói thầu.

Chênh lệch giá trúng thầu thấp hơn giá gói thầu có thể được xem là “số tiền giảm giá”. Do đó, Tổ Công tác chỉ ra, nếu thực hiện đúng thoả thuận về giá gói thầu như trong hợp đồng sẽ dẫn đến nguy cơ giá trị thanh toán sẽ vượt giá trị trúng thầu, không đảm bảo nguyên tắc quy định là không được làm thay đổi đơn giá dự thầu của nhà thầu; và chủ đầu tư cũng không được tiết kiệm phần giảm giá, nhà thầu sẽ được thanh toán theo giá chưa giảm thầu.

Đề xuất phương án xử lý các hợp đồng đã ký kết

Trên cơ sở kết quả rà soát các khó khăn, vướng mắc 02 dự án, trong đó chủ yếu là vướng mắc trong việc tổ chức lựa chọn nhà thầu và ký kết Hợp đồng, Tổ công tác mới đây đã có báo cáo và đề xuất với Thủ tướng Chính phủ phương án xử lý.

Theo đó, đề xuất bỏ nội dung “giá trị hợp đồng được điều chỉnh từng phân sau khi có hồ sơ thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán được Bộ Xây dựng thấm định và Chủ đầu tư phê duyệt” trong nội dung hợp đồng. Lý do là nội dung trên không phù hợp với quy định tại Điều 93, khoản 2 Điều 94, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP, nên không thể tiếp tục thực hiện theo thỏa thuận này.

Đối với khối lượng phát sinh, qua xem xét cho thấy có những nội dung trong hợp đồng cần phải điều chỉnh lại cho phù hợp với các quy định để xác định khối lượng phát sinh ngoài thiết kế cơ sở, ngoài hợp đồng và có đủ căn cứ để xác định; Nhà thầu không được tính khối lượng phát sinh do lỗi của nhà thầu đã được quy định trong hồ sơ mời thầu.

Đối với việc tính trượt giá, Tổ công tác đề nghị điều chỉnh nội dung trong hợp đồng để xác định trượt giá theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 3, Thông tư số 08/2010/TT-BXD.

Theo Tổ Công tác, Chủ đầu tư sẽ thực hiện điều chỉnh hợp đồng cụ thể như sau: Giá trị hợp đồng sau điều chỉnh = giá trúng thầu trong hợp đồng (không bao gồm chi phí dự phòng) + giá trị khối lượng phát sinh + trượt giá.

Ngoài ra, giá trị hợp đồng sau điều chỉnh đồng thời còn phải đảm bảo yêu cầu như: Đảm bảo các quy định của pháp luật về hợp đồng xây dựng và điều chỉnh hợp đồng; tổng giá trị hợp đồng sau điều chỉnh không vượt tổng mức đầu tư đã phê duyệt; khối lượng phát sinh ngoài thiết kế cơ sở ban đầu, ngoài hợp đồng đã ký phải có đủ cơ sở để xác định.

Về phương thức thanh toán, Tổ công tác cũng đề xuất, đối với phần khối lượng phát sinh và trượt giá thực hiện lập hồ sơ thiết kế, dự toán được chủ đầu tư phê duyệt để làm căn cứ thanh toán. Còn đối với phần giá trị trúng thầu, do khi ký hợp đồng chưa có khối lượng và đơn giá cụ thể nên khi thanh toán căn cứ vào khối lượng thực tế và đơn giả tại thời điểm nghiệm thu; để kiểm soát được khối lượng, chất lượng và tiến độ; kiểm soát được chi phí đầu tư không vượt giá trúng thầu và tống mức đầu tư, Tổ công tác đề nghị căn cứ vào khối lượng nghiệm thu thực tế và đơn giá được Chủ đầu tư phê duyệt, Chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu theo khối lượng hoàn thành nhưng tổng giá trị thanh toán không vượt quá giá trúng thầu.

Để giải quyết dứt điểm vướng mắc, thúc đẩy 2 dự án tiếp tục hoàn thành, đưa vào sử dụng phục vụ khám, chữa bệnh cho nhân dân, tránh lãng phí, ngoài đề nghị cho kéo dài thời gian thực hiện dự án đến hết năm 2025, xem xét, cân đối bố trí bổ sung kế hoạch vốn trung hạn 2021-2025 cho Bộ Y tế 3.598 tỷ đồng, Tổ công tác đề nghị Chính phủ cho phép Chủ đầu tư điều chỉnh nội dung hợp đồng đã ký kết như nói trên để đảm bảo theo đúng quy định pháp luật về đấu thầu, xây dựng và pháp luật khác có liên quan.

Dự án BVBM 2 được Bộ Y tế phê duyệt vào ngày 01/12/2014 với tổng mức đầu tư: 4.990 tỷ đồng; nguồn vốn ngân sách nhà nước: 4.500 tỷ đồng. Khối lượng thi công ước tính 2.795 tỷ đồng/2.855 tỷ đồng giá trị hợp đồng (đạt khoảng 97,8% giá trị hợp đồng); đã giải ngân 2.575 tỷ đồng/4.500 tỷ đồng (đạt 57,2%). Thiết bị y tế đã mua 44 thiết bị phòng khám (51,4 tỷ đồng), đến nay chưa lắp đặt; Dự án BVVĐ 2 được phê duyệt vào ngày 01/12/2014 với tổng mức đầu tư: 4.968 tỷ đồng; nguồn vốn ngân sách nhà nước: 4.500 tỷ đồng. Khối lượng đã thi công ước tính 2.470 tỷ/2.862 tỷ (đạt 86,3% giá trị họp đồng); đã giải ngân 2.507 tỷ đồng/4.500 tỷ đồng (đạt 55,7%). Thiết bị y tế chưa mua sắm. Từ ngày 30/12/2020 cả 2 dự án đã dừng thi công do chưa được tiếp tục gia hạn thực hiện dự án.