Thương về những tháng Giêng Hai
Có thể nói, tháng Giêng là mùa lễ tết lớn nhất của dân tộc như Tết Nguyên đán, Tết Nguyên tiêu... đều diễn ra trong tháng này. Mọi người, dù đang làm ăn sinh sống ở đâu, trên mọi miền đất nước hay ở nơi xa xứ, đều cố gắng tìm cách trở về hay hướng về với cội nguồn tổ tiên trong những ngày thiêng liêng này.
Trong hoài niệm của nhiều người, vẫn đau đáu về những Tết, xuân xưa bâng khuâng nhớ mẹ tần tảo lo cho những ngày Tết trong những tháng ngày đầy gian khó: “Mẹ gom gạo cuối đông, đau đáu đợi giêng hai…”. Và cụm từ “Ba ngày Tết” là cách nói của ông bà ta xưa để biểu chỉ cái khó nghèo.
Theo cổ xưa, khi chưa tính lịch âm và người Việt Nam lúc đó đang chia ra mùa nắng, mùa mưa, mùa nóng và mùa lạnh nhưng kể từ khi sử dụng lịch âm có tháng năm, mùa, trong đó mùa xuân được người Việt coi đó là mùa nông nhàn. Mặt khác, trước đây, cấy lúa chiêm thường cấy trước trước Tết, cấy xong là nhàn rỗi khoảng một thời gian, tầm một tháng. Vì thế người dân dùng khoảng thời gian đó để tổ chức lễ hội và tham gia hội.
Tháng Giêng được coi là tháng của các ngày tết lớn nhưng cũng là một thời điểm mà dân ta được phép nghỉ ngơi, nông nhàn. Lúc này mùa màng, lúa má, rau màu... thu hoạch đã xong. Những chân ruộng cần cấy sớm cũng đã được cấy trước tết. Thời tiết lúc này cũng vào trà rét đậm, nếu tiếp tục triển khai công việc đồng áng cũng không thật thuận lợi.
Vì vậy, cùng với việc sắm sanh lo liệu tết nhất, thăm viếng, hỏi han và chúc tụng nhau, người ta cũng tổ chức các lễ hội cho bõ những tháng ngày làm lụng vất vả suốt năm.
Chẳng thế, “tháng Giêng là tháng ăn chơi” với đủ các lễ hội từ ngàn xưa đến nay hãy còn tấp nập: Hội chùa Hương, Hội Phủ Giầy, Hội chùa Thầy, Lễ Bà Chúa Kho, Hội Lim, Hội Gióng, hội đâm trâu, hội đua ghe ngo, hội vật... bắt đầu mở màn và sôi động từ ngay sau Tết Nguyên đán và kéo dài đến tận tháng Hai, tháng Ba âm lịch…
Từ xa xưa, người Việt nói chung và người theo đạo Phật nói riêng thường xuất hành ngày đầu Xuân bằng việc đi lễ chùa, cầu sức khỏe, bình an cho gia đình trong một năm mới. Người Việt tin rằng, đi lễ chùa đầu năm không chỉ là để ước nguyện, mà là khoảnh khắc để con người hòa mình vào chốn tâm linh, bỏ lại phía sau bao vất vả trong cuộc mưu sinh. Lễ xong, người đi lễ thường xin nhà chùa một thứ gì đó về làm lộc đầu năm như là gạo, muối, diêm...
Mỗi người đi lễ với những mục đích khác nhau, người thì cầu tài, cầu lộc, cầu duyên; người thì cầu bình an, sức khỏe cho bản thân và gia đình. Cũng có những người đi lễ chỉ để tìm lấy những giây phút bình yên, nhằm xua tan đi những lo toan bộn bề trong cuộc sống. Không ít người du xuân còn để xin chữ đầu năm hay những câu đối có ý nghĩa để đem về nhà treo ở nơi trang trọng nhất, cầu nguyện thành đạt cho cuộc sống và học hành thi cử cho con cái.
Nhìn chung, đối với mỗi người Việt, du xuân, đi lễ đầu năm là nét văn hóa truyền thống được hình thành từ lâu, tạo nên bức tranh đa sắc trong nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Qua đó, không chỉ thể hiện khát vọng về một cuộc sống hạnh phúc, no đủ mà còn là dịp để vun đắp cho tinh thần người Việt thêm yêu và trân trọng những giá trị cội nguồn. Tại những nơi tâm linh, tín ngưỡng, giữa không gian thanh tịnh, hương trầm lan tỏa hòa cùng sắc màu của đèn hoa, lòng người lắng lại, thanh thản và nhẹ nhàng hơn.
Ngày nay, việc đi lễ đầu năm đã không còn giữ được nét đẹp mà ít nhiều đã bị “thương mại hóa”, làm mất đi vẻ đẹp truyền thống vốn có của việc đi lễ đầu Xuân, vãn cảnh chùa, hay du Xuân. Nhiều người đi lễ không mang tâm thức, tâm linh, linh thiêng mà chỉ nghĩ đến việc mưu cầu đạt được thành tựu cho riêng mình bằng cái tâm “sân si”, việc đi lễ đầu năm không còn mang ý nghĩa và nét đẹp của truyền thống văn hóa Việt. Và không ít người đi theo phong trào, khi tất cả đều chùa chiền, phật pháp như một món trang sức thời thượng… Và lễ hội mùa xuân vì thế mà vẫn đi dọc suốt Giêng, Hai…
Chẳng thế: “Tháng Giêng, ăn nghiêng bồ thóc” với hàm ý đây là quãng thời gian “tiêu tốn” nhiều vật lực, sức lực của con người và qua đó cũng nhắn nhủ ta đừng để “tháng Giêng” làm… nghiêng bồ thóc. Bởi mùa xuân quá rình rang và kéo dài, bởi thời tiết khắc nghiệt, nên trước đây, cứ sau Tết là phần lớn các gia đình ở làng quê đều không đủ no. Mưa rét và đói đến se sắt. Khi mà quanh năm chỉ ba ngày Tết mới được ăn đủ đầy các món truyền thống, mới được no. Còn nhớ những năm bao cấp ở nhiều vùng quê miền trung, bánh chưng được làm từ nhân xương băm và củ sắn thay cho thịt và đỗ… Và hết Tết là đói lòng… Bởi thế, những người con đi xa càng thêm quay quắt thương cha mẹ mình… Thế nên, trong tâm thức mỗi chúng ta, dù không còn trong cảnh “no ba ngày Tết” nhưng tháng Chạp, tháng Giêng vẫn luôn là miền thương nhớ, của yêu thương đong đầy trong ký ức…
Và lễ hội là nguồn cội, là tâm thức an lành
Trở lại với các lễ hội mùa xuân, theo chuyên gia văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, .trong kho tàng văn hoá lễ hội của dân tộc, chúng ta có thể chia lễ hội săn bắt hái lượm, lễ hội nông nghiệp, lễ hội vui chơi, lễ hội các ngành nghề… mỗi lễ hội chứa đựng nội dung, ý nghĩa riêng. Chẳng hạn, với lễ hội săn bắn thường diễn đạt lại tục săn bắt của người xưa. Còn lễ hội nông nghiệp thường diễn đạt hoạt động khai khẩn, gieo trồng, thu hoạch, gắn với thờ tự các tổ nghề như nghề may, đan, làm ngói, gạch, mộc, hát xướng… Vì là trình diễn nên lễ hội thường có hành động hội, động thái hội khi tổ chức… Thế nên trong tổng thể lễ hội luôn có các hoạt động như ẩm thực, nghệ thuật, thể thao, cúng tế…
Theo nhà văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vỹ, chúng ta có 9.000 lễ hội tưởng như rất lớn, nhưng nếu so với số lượng làng, bản, thôn, tổ thì chúng ta thấy quá nhỏ. Cụ thể, với khoảng 9.000 lễ hội trong khi cả nước có 100 nghìn thôn làng. Nghĩa là trung bình 10 thôn, làng chúng ta có 1 lễ hội và 9 thôn làng khác không có lễ hội.
Trước đây, nhiều người không bao giờ lên núi chặt củi một mình mà thường đi theo nhóm. Từ tập trung sinh hoạt đó tạo ra các kiểu hội. Nên hội chính là tập trung đông người lại và biểu tượng hóa thần thánh thiêng liêng nên người ta tổ chức lễ.
Theo đó, giá trị đầu tiên của lễ hội đó là cố kết cộng đồng và biểu dương sức mạnh của cộng đồng. Đặc biệt, cảm hứng của lễ hội bao giờ cũng được gọi là cảm hứng ngược nguồn, nhất là trong các lễ hội cổ truyền những ký ức về cội nguồn luôn bùng lên rất mạnh mẽ. Với giá trị đó, việc tổ chức, tham gia lễ hội là cách để chúng ta uống nước nhớ nguồn, không quên nguồn gốc, nguồn cội.
Bên cạnh đó, lễ hội luôn là niềm tự hào của cư dân, cộng đồng. Thậm chí, nhiều thôn làng, lễ hội mùa xuân có khi còn được coi trọng hơn cả Tết. Nhiều nhà dân, vào dịp lễ hội họ thường mời rất nhiều khách, nhà nào nhiều khách đến chơi luôn cảm thấy đây là niềm tự hào.
Trong giá trị về niềm tự hào của cộng đồng, lễ hội còn trưng diện tổng hợp các yếu tố nghệ thuật. Do đó, hàng năm với các lễ hội truyền thống, nếu không tự diễn được cộng đồng sẽ mời các đoàn chèo, đoàn tuồng đến biểu diễn.
Cuối cùng, lễ hội bao giờ cũng gắn với thờ cúng, gửi gắm những kỳ vọng đến tương lai, để củng cố điểm tựa tâm linh và khát vọng ấm no, hạnh phúc cho mỗi người. Theo đó, tham gia hội ai cũng kỳ vọng 3 mùa còn lại trong năm được an vui, tốt lành. Qua đó hệ giá trị lễ hội luôn nằm trong tổng thể các giá trị của quốc gia dân tộc.
Mặc dù ngày nay có những thay đổi gây phản cảm như nghi thức chém lợn Ném Thượng (Bắc Ninh). Nếu trước đây nghi thức này được thực hiện trong đền kín nhưng gần đây lại tái diễn trước sự chứng kiến của cộng đồng, cho thấy, có những hành động hội đã bị làm sai. Ngoài ra, trước đây, người dân ở Hà Đông muốn đi hội Lim (Bắc Ninh) phải mất hơn 5 tiếng đồng hồ. Nhưng hiện nay chỉ mất 30 phút, có nghĩa là nhanh gấp 10 lần. Và xưa 1 người có thể đi hội, nhưng nay là 10 người trong khi thời gian hội, không gian hội vẫn vậy. Chính vì tích tụ người đột xuất nên xuất hiện các tiêu cực, lộn xộn, chen chúc, người dân không có thời gian xem hội, chiêm ngưỡng hội.
Bên cạnh đó, nhiều lễ hội mục tiêu kinh doanh đang lấn át các mục tiêu khác đẹp đẽ của lễ hội. Đó là những biến tướng tập trung tận dụng lễ hội để kinh doanh tận thu lễ hội. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm môi trường, tục ép rượu, cờ bạc, mê tín, xin xăm, xin quẻ, bói toán thường xuất hiện trong không gian lễ hội.
Trước thực trạng không ít người dân đi lễ hội trong sân si, nhà văn hóa Nguyễn Hùng Vỹ cho rằng, đi lễ hội quan trọng nhất là tâm thế. Đến hội là để vui, để được hưởng thụ. Nên trước hết mỗi người dân cần có tâm thế tôn trọng lẫn nhau khi lễ hội. Đến lễ hội không quá chén, để tránh các hệ luỵ, cúng dường, cung tiến cho lễ hội… nhằm thể hiện sự từ tâm, tử tế.
Đặc biệt, dù lễ hội là dịp tôn vinh những “hình tượng thiêng”, những vị thần, những người có công lao với đất nước, với cộng đồng và đi lễ hội là gửi gắm những cầu mong được che chở, có thêm niềm tin trong cuộc sống. Tuy nhiên, mỗi người đừng nên mê tín qua lại đem về nỗi buồn không đáng có. Từ xưa đã có câu “đức năng thắng số” do vậy mỗi người hãy luôn ý thức sống tốt, sống có đức độ để có thể thắng số phận. Hãy sống an vui trong chánh niệm hiện tiền, sống đức độ hiền lành nhân hậu, lấy con tim đối đãi lẫn nhau thì sớm muộn gì nghiệp báo tốt đẹp cũng sẽ tới với mình…
Và như thế, với tâm thế đó, đến bất cứ lễ hội nào chúng ta cũng tìm thấy niềm vui, sự hưởng thụ, khám phá lễ hội một cách trọn vẹn nhất. Cho một mùa xuân đủ đầy và khát vọng…
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Khoảng 14h30 ngày 18-4, tại toà nhà Parkson, số 1 Thái Hà, bất ngờ xuất hiện một vụ hỏa hoạn. Khói và lửa bám theo góc toà nhà phía trên phố Tây Sơn khiến toàn bộ người dân đang làm việc trong toà nhà đồng loạt theo lối thoát hiểm chạy ra ngoài.
(PLM) - Mặc dù UBND tỉnh Yên Bái đã có Chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, nhiều điểm tập kết, khai thác cát, sỏi tại các xã Mậu Đông, An Thịnh và thị trấn Mậu A, huyện Văn Yên vẫn đang có dấu hiệu hoạt động trái phép gây ảnh hưởng xấu tới môi trường, gây nguy cơ “chảy máu khoáng sản”, thất thoát nguồn thu cho ngân sách.
(PLM) - Chiều tối ngày 13/4, Báo Pháp luật Việt Nam cùng UBND huyện Trạm Tấu (tỉnh Yên Bái), Công ty TNHH Thương mại và Du lịch Hưng Việt đã tổ chức lễ Tổng kết Giải leo núi “Bước chân trên mây” lần thứ II - Chinh phục đỉnh Tà Xùa năm 2025. Cũng tại buổi lễ tổng kết, ông Trần Ngọc Hà – Phó tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam cho biết tiếp nối thành công của mùa 2, báo sẽ tiếp tục tổ chức giải leo núi dành cho phóng viên, nhà báo các cơ quan báo chí trên cả nước ở mùa 3 với sự chuyên nghiệp hơn, chất lượng hơn, an toàn và hấp dẫn hơn. Đây là cam kết của Báo PLVN và những người có trách nhiệm, có tình cảm gắn bó với địa phương.
(PLM) - Chỉ sau 2 giờ 15 phút, Vận động viên Trịnh Hoàng Yên – số báo danh 025 đã xuất xắc vượt qua 12km cung đường Giải leo núi Bước chân trên mây lần 2 – Chinh phục đỉnh Tà Xùa để cán đích đầu tiên, qua đó chiến thắng thuyết phục ở bộ giải giành cho nam. Đây là lần thứ 2 liên tiếp vận động viên đến từ Hội Nhà báo tỉnh Yên Bái tham dự và có thành tích vượt trội tại Giải leo núi “Bước chân trên mây”. Ở mùa giải đầu tiên được tổ chức, anh Trịnh Hoàng Yên từng phải về nhì , chức vô địch lần này càng trở nên đặc biệt, khẳng định sự bền bỉ và quyết tâm không ngừng nghỉ , qua đó giữ lại cúp vô địch ở lại tỉnh Yên Bái – địa phương 2 năm liền được chọn làm nơi tổ chức giải.
(PLM) - Sáng 12/4, hơn 100 nhà báo, phóng viên thuộc các cơ quan thông tấn báo chí trong cả nước hào hứng "vào cuộc" tranh giải "Bước chân trên mây" chinh phục đỉnh Tà Xùa từ chân núi thuộc chòm Sáng Nhù, thôn Tà Xùa, xã Bản Công. Thời tiết tạo thuận lợi cho các vận động viên.
(PLM) - Kết luận thanh tra đột xuất việc chấp hành quy định của pháp luật lĩnh vực công chứng của Thanh tra Sở Tư pháp Hà Nội đã chỉ ra nhiều tồn tại, thiếu sót, vi phạm của Văn phòng công chứng Nguyễn Liễu.
(PLM) - Vừa qua, Ban An toàn giao thông tỉnh Cà Mau có buổi làm việc với Đại diện Ban tổ chức Chương trình caravan Báo Pháp luật Việt Nam về việc phối hợp tổ chức "Sự kiện tuyên truyền phổ biến pháp luật an toàn giao thông học đường - lần 3 tại Cà Mau".
Tới tham dự buổi họp về phía Ban ATGT tỉnh Cà Mau có ông Nguyễn Thanh Bằng - Chánh văn phòng Ban ATGT tỉnh, ông Nguyễn Văn Đen – Phó Giám đốc sở Văn hóa, Thể thao và Du Lịch, ông Tạ Minh Vũ - Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, ông Kiều Minh Được - Trưởng Phòng CSGT Công an tỉnh, bà Phạm Như Quỳnh - Đại diện Sở Tài chính, cùng phóng viên Báo Cà Mau dự đưa tin. Về phía Ban tổ chức Caravan Báo Pháp Luật Việt Nam, có Ông Nguyễn Văn Nam - Phó Ban tổ chức thường trực, cùng đại diện nhà tài trợ bà Trần Ánh Hoa – Giám đốc Công ty Tân Phạm Nguyên và đại diện Câu lạc bộ Doanh Nhân và Pháp Luật tại TP. HCM.
(PLM) - Sáng ngày 5/4, tại Quảng Ninh, Báo Pháp luật Việt Nam phối hợp với Tạp chí Pháp luật và Phát triển đã tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề Hoàn thiện thể chế nhằm hiện thực hóa nguyên tắc “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp. Từ thực tiễn xuất hiện những bất cập, hạn chế, các đại biểu nêu những đề xuất cùng các giải pháp khắc phục để thúc đẩy nguyên tắc "Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", hoàn thiện thể chế nhằm thu hút các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài cho giai đoạn phát triển mạnh mẽ tiếp theo của đất nước, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
(PLM)- Hàng nghìn sản phẩm bông tẩy trang nhãn hiệu La Soirée bị làm giả với giá trị lên đến hơn 850 triệu đồng, đang chuẩn bị tuồn ra thị trường đã được Đội 6 - Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Hà Nội kịp thời ngăn chặn. Đại diện Cơ quan Cảnh sát điều tra cho biết, đây không phải là lô hàng duy nhất mà các đối tượng đã làm giả. Về phía đơn vị sản xuất và phân phối chính hãng, ông Đặng Thanh Tùng - đại diện Công ty TNHH La Claire chia sẻ: "Không quá bất ngờ khi thương hiệu của mình là mục tiêu mà các đối tượng làm giả hướng đến. Và mong muốn cơ quan chức năng xử lý thật nghiêm minh để bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng…”.
(PLM) - Sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong đang bị nghi vấn về nguồn gốc xuất xứ khi Công ty TNHH Dược phẩm VESCO (đơn vị có tên trên bao bì) khẳng định không sản xuất, không phân phối, không có bất kỳ hợp đồng gia công nào liên quan đến sản phẩm. Theo đó, ngày 10/2/2025, công ty VESCO đã có văn bản gửi Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đề nghị thu hồi hồ sơ tự công bố, và gửi báo cáo đến Chi Cục An toàn Vệ sinh thực phẩm Hà Nội đề nghị kiểm tra, xử lý tình trạng lưu hành sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, có dấu hiệu hàng giả, hàng nhái. Đồng thời, công ty VESCO cũng đã yêu cầu Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Thương mại LHV chấm dứt ngay việc phân phối sản phẩm Cà phê gừng đen mật ong không rõ nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm giả mạo… điều này đặt ra dấu hỏi lớn về tính minh bạch và hợp pháp của sản phẩm này trên thị trường.
