Cân nhắc đề xuất giao Bộ Giáo dục và đào tạo chuẩn bị một bộ sách giáo khoa của Nhà nước
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại phiên họp.
Cuộc đổi mới có chiều sâu, toàn diện và triệt để nhất
Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, chiều 14/8, UBTVQH xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của QH về đổi mới chương trình, SGK GDPT’’.
Thay mặt cơ quan chịu sự giám sát phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ GG&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định, ngành Giáo dục với hơn 1 triệu nhà giáo đã làm rất nhiều việc rất thực chất, đã vượt qua muôn vàn khó khăn thử thách để tạo nên những chuyển biến có thực trong thực tế.
Bộ trưởng bày tỏ vui mừng vì những gì ngành Giáo dục làm trong thời gian qua đã được ghi nhận với những đánh giá, “dẫu còn chừng mực, thận trọng của đoàn giám sát, chắc bởi quá trình đổi mới GDPT đang còn tiếp tục, chưa hoàn tất chu trình và chưa có sản phẩm đầu ra tổng thể và đầy đủ”.
Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn, đổi mới giáo dục phổ thông (GDPT) theo chương trình GDPT 2018 là cuộc đổi mới có chiều sâu, toàn diện và triệt để nhất so với các lần đổi mới trước đây đã thực hiện, kể từ giữa thế kỷ 20.
Nó khác về tư tưởng chỉ đạo, về tinh thần và triết lý giáo dục, mục tiêu, phương pháp, cách thức… trong đó lấy phát triển toàn diện con người làm chỉ hướng, trên cơ sở đó cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, làm khởi đầu để có những thế hệ con người Việt Nam mới biết sống và sống hạnh phúc và cùng nhau truy cầu hạnh phúc cho cả cộng đồng, cho sự phát triển đất nước.
“Từ 2019 tới 2023, ngành Giáo dục vừa triển khai ứng phó với đại dịch Covid-19 vừa tiến hành cải cách giáo dục. Theo chúng tôi tìm hiểu thì cả thế giới hầu như không có quốc gia nào vừa chống dịch, duy trì hoạt động giáo dục, tất cả chỉ cố gắng cốt sao cho được bình thường, lại đi tiến hành cải cách giáo dục tại thời đoạn ngặt nghèo sống chết đó. Nhưng con tàu cải cách giáo dục của chúng ta đang lao nhanh về phía trước, chỉ có đường tiến không có đường lui”, Bộ trưởng GD&ĐT nói.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thông tin, Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT đang điều chỉnh Thông tư 25 về việc chọn sách; đang cải thiện việc kiểm soát quá trình biên soạn, thử nghiệm sách, chất lượng của việc thẩm định sách, việc hướng dẫn giáo viên cũng đã và đang được điều chỉnh dần.
Các hoạt động xuất bản và phát hành SGK của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã và đang được điều chỉnh mạnh trong vài năm trở lại đây, theo hướng tăng chất lượng sản phẩm, giảm giá thành sách và tăng các biện pháp hỗ trợ học sinh. Đặc biệt là lưu ý giảm giá thành, giảm tỷ lệ chiết khấu, chi phí phát hành…
Chính phủ cũng đang chỉ đạo tháo gỡ khó khăn trong việc xuất bản SGK dạy tiếng các dân tộc thiểu số, tháo gỡ khó khăn trong xuất bản tài liệu giáo dục địa phương. Chính phủ cũng đã giao Bộ GD&ĐT khẩn trương xây dựng thông tư thực hiện việc định giá tối đa SGK để thực hiện khi Luật giá sửa đổi có hiệu lực năm 2024. Nhiều biện pháp cũng đang được áp dụng để giảm tình trạng giáo viên nghỉ việc, thiếu giáo viên…
Còn quan điểm khác nhau về bản chất và vai trò của SGK trong hoạt động dạy học?
Liên quan đến ý kiến của Đoàn giám sát nêu trong nhóm giải pháp về nâng cao năng lực hiệu quả, hiệu quả quản lý nhà nước về đổi mới chương trình GDPT: “nghiên cứu, trình QH xem xét, quyết định chủ trương về việc giao Bộ GD&ĐT chuẩn bị nội dung một bộ SGK của Nhà nước”…, Bộ trưởng đề nghị Đoàn giám sát và UBTVQH cân nhắc bỏ điều này khỏi nội dung Nghị quyết.
Theo Bộ trưởng, dường như vẫn đang còn tồn tại những quan điểm khác nhau về bản chất và vai trò của SGK trong hoạt động dạy và học theo chương trình mới.
“Nhà nước (Bộ GD&ĐT) nắm và trông coi chương trình thống nhất toàn quốc, đó là nội dung lõi của giáo dục, là pháp lệnh, còn SGK là học liệu, là công cụ, là cái hỗ trợ giáo viên để chuyển tải chương trình, thực hiện các yêu cầu môn học. Chương trình là duy nhất, thống nhất, học liệu là đa dạng và linh hoạt, vậy có cần một bộ SGK-tức một bộ học liệu của nhà nước hay không? Trong số hàng trăm bài giảng trên truyền hình, giáo viên đã dạy theo chương trình với sự chuẩn bị riêng, không theo bất cứ bộ SGK nào. Vậy có cần QH phải thông qua việc giao Bộ GD&ĐT chuẩn bị nội dung cho một bộ học liệu hay không?”, Bộ trưởng nêu vấn đề.
Vẫn theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, Bộ GD&ĐT đang ra sức hướng dẫn, điều chỉnh, yêu cầu giáo viên thay đổi quan niệm về SGK, thay đổi cách mà giáo viên sử dụng SGK và coi đó là trọng tâm của đổi mới phương pháp dạy học.
Ông Nguyễn Kim Sơn cũng cho rằng lo lắng về an toàn an ninh SGK cũng không thành vấn đề, vì Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đang nắm bản quyền 2 bộ SGK. SGK cho các lớp 5-9-12 là những bộ sách cuối cùng cũng đã soạn xong và đang thẩm định…
“Hiện nay, tất cả các môn học, còn lại đều đã có một số sách được các tập thể và cá nhân biên soạn, vậy thì tổ chức chuẩn bị nội dung một bộ sách không giải quyết được mấy vấn đề”, Bộ trưởng khẳng định.
Nhấn mạnh đánh giá trong phần đầu của báo cáo giám sát, theo đó khẳng định việc triển khai đã đạt được những kết quả quan trọng đáng ghi nhận, đã tạo chuyển biến tích cực, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng điều đó chứng tỏ chủ trương là đúng, đường đi là đúng, cách làm đang đúng, đúng về cái lớn cái căn bản.
“Hiện nay đang giữa chặng đường, những khó khăn vướng vấp ban đầu là khó tránh khỏi, nhưng nó đang được khắc phục và cải thiện và ngày càng tốt thêm. Vấn đề lớn lúc này là tiến hành đổi mới theo chiều sâu, đổi mới phương pháp dạy, học, kiểm tra đánh giá, gia tăng chiều chất lượng của đổi mới, tăng cường các điều kiện cho đổi mới thành công, cố gắng ổn định chính sách cho tới hết chu kỳ đổi mới; sau năm 2025 khi có những sản phẩm đầu ra thực sự của chương trình mới rồi tính tới những điều chỉnh chính sách lớn nếu có”, Bộ trưởng kiến nghị.
Ngoài ra, Bộ trưởng GD&ĐT cũng kiến nghị UBTVQH, ngoài Nghị quyết giám sát chuyên đề này, nên có nghị quyết riêng để thúc đẩy đổi mới giáo dục.
“Cần có nhất lúc này là một Nghị quyết giao cho Bộ GD&ĐT chuẩn bị và trình Chính phủ, trình QH các phương án tăng cường các điều kiện đảm bảo cho đổi mới giáo dục, đặc biệt và quan trọng nhất làm sao cho đủ giáo viên, làm sao thu nhập đủ để giáo viên thực sự sống bằng nghề, thấy được động viên và tiếp tục phấn đấu đổi mới và tự đổi mới, hết lòng vì học trò, gánh vác tốt và yên tâm với công việc nặng nhọc nhiều áp lực. Bên cạnh đó, cũng cần đủ trường lớp, trường lớp được kiên cố, khang trang, đủ nhà công vụ cho giáo viên vùng xa, đủ nhà vệ sinh cho trường học, đủ trang thiết bị cho giáo dục, đủ đầu tư tài chính cho các hoạt động… Nếu không có những cái tối thiểu đó thì ngành giáo dục, các nhà giáo có nỗ lực mấy cũng khó đạt được các kỳ vọng và mục tiêu lớn”, Bộ trưởng nói.