Chính sách nhiều, người khuyết tật khó tiếp cận với việc làm
Người khuyết tật đang phải tự “bơi”
Theo thống kê, hiện nay, cả nước có hơn 6,4 triệu người khuyết tật (NKT) nhưng chỉ có gần 32% trong số này nằm trong lực lượng lao động. Điều đáng nói là để có được việc làm ổn định không dễ. Ngay ở thành phố Hà Nội có có trên 109.000 người khuyết tật, trong đó khoảng hơn 30.000 người có khả năng lao động nhưng chỉ có trên 9.600 người khuyết tật có việc làm. Con số này còn khiêm tốn so với lực lượng thanh niên khuyết tật.
Theo ông Lê Việt Cường, Chủ tịch Hội người khuyết tật quận Hà Đông, sáng lập Hợp tác xã Vụn Art, nhiều người khuyết tật còn khả năng lao động và tạo ra giá trị cho bản thân, gia đình cũng như mong muốn có việc làm để khẳng định mình. Tuy nhiên, cơ hội việc làm đối với người khuyết tật khó khăn như: không đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng, phần đông trình độ học vấn còn kém khi ứng tuyển vị trí nhân viên văn phòng. Bên cạnh đó, sức khỏe còn hạn chế… cũng là trở ngại trên con đường tìm kiếm việc làm của người khuyết tật.
Cũng theo ông Cường, dạy nghề cho người khuyết tật không đơn giản là từ 3 đến 6 tháng, mà có khi phải lên tới 5 năm. Thậm chí phải mời chuyên gia hỗ trợ dạy nghề, kỹ năng làm việc nhóm, tăng cường hòa nhập giữa những người khuyết tật, nghiên cứu sản xuất các sản phẩm phù hợp sức khỏe, trình độ, văn hóa, nhu cầu của thị trường.
“ Với người khuyết tật, việc làm có ý nghĩa rất lớn. Nhà nước đã có nhiều quy định, chính sách hỗ trợ về đào tạo nghề song quy định dạy nghề với giới hạn thời gian từ 3 đến 9 tháng rất khó có thể để người khuyết tật học được một nghề để kiếm sống. Chính bởi vậy, đa phần người khuyết tật đang phải “tự bơi” học nghề và tìm việc”, ông Cường chia sẻ.
Nguyên nhân người khuyết tật khó tìm được việc làm do phần lớn người khuyết tật, đặc biệt là người khuyết tật ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa có trình độ học vấn thấp, tỷ lệ người khuyết tật tốt nghiệp đại học, cao đẳng không cao (chưa đến 0,1%). Phần lớn họ chưa được đào tạo nghề (chỉ khoảng 7,3% có chứng chỉ nghề), các ngành nghề đào tạo chưa phù hợp với thị trường lao động, chủ yếu đào tạo ngắn hạn, ở trình độ bậc thấp không đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp
Tạo sự bình đẳng về tiếp cận chính sách
Để gỡ rào cản về chính sách giúp người khuyết tật tiếp cận được việc làm bà Hoàng Phương Thảo, đại diện tổ chức Action Aid đang hỗ trợ việc làm các tổ chức Người khuyết tật cho rằng, khi người khuyết tật tham gia thị trường lao động cần có sự bình đẳng, mang lại lợi ích cho cả hai phía chứ không phải doanh nghiệp nhận người khuyết tật vào làm vì tình thương. Mặc dù Nhà nước khuyến khích các doanh nghiệp tuyển dụng lao động là người khuyết tật nhưng các công ty lại không mặn mà bởi tuyển dụng người khuyết tật vào làm việc đồng nghĩa với doanh nghiệp phải thay đổi cơ sở hạ tầng phù hợp với người khuyết tật.
“Hầu hết người khuyết tật mà chúng tôi tiếp cận có hỗ trợ rất tốt từ chính quyền địa phương, từ chính sách của Nhà nước. Tuy nhiên, vì nhiều lý do nhiều chính sách vẫn chưa thực sự đi vào đời sống. Chính vì vậy, chúng tôi sẽ cùng phối hợp với các tổ chức là người khuyết tật, địa phương tìm những giải pháp lâu dài về mặt sinh kế. Chúng tôi sẽ có những sáng kiến mới liên quan đến kỹ thuật số, công cụ số để cho các người khuyết tật tiếp cận nhanh hơn với thị trường lao động”, bà Thảo chia sẻ.
Đồng quan điểm, ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, Sở LĐTB&XH Hà Nội cũng cho rằng, thời gian qua, Trung tâm đã tổ chức nhiều phiên giao dịch việc làm cho người lao động là người khuyết tật, trong đó ưu tiên thanh niên khuyết tật độ tuổi 18 - 35. Tuy nhiên, số người khuyết tật tìm được việc làm không nhiều do những hạn chế về sức khỏe và trình độ tay nghề. Chính vì vậy, Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội sẽ tham mưu với thành phố những cơ chế chính sách về tài chính hỗ trợ người khuyết tật học nghề; hỗ trợ người sử dụng lao động nhận người khuyết tật vào làm việc cũng như hỗ trợ người khuyết tật có ý tưởng mở cơ sở sản xuất, kinh doanh.
Theo bà Đinh Thị Thụy - Phó Chánh Văn phòng Ủy ban quốc gia người khuyết tật Việt Nam, hiện nay vẫn còn nhiều khoảng trống về chính sách đối với người lao động là người khuyết tật, doanh nghiệp do người khuyết tật thành lập, doanh nghiệp có sử dụng lao động là người khuyết tật. Trong đó nguyên nhân sâu xa là chúng ta chưa nhận diện rõ những vấn đề của người khuyết tật vì vậy việc triển khai chính sách hỗ trợ chưa được hiệu quả.
“Thời gian tới, Ủy ban quốc gia người khuyết tật Việt Nam sẽ phối hợp cùng các đơn vị hữu quan tăng cường rà soát các chính sách để có thể hỗ trợ lao động là người khuyết tật ngày càng tốt hơn, đơn cử như chính sách ưu đãi về đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cho người khuyết tật, giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội đối với người khuyết tật, đa dạng hóa sinh kế bền vững cho người khuyết tật...", bà Đinh Thị Thụy nhấn mạnh.