Gian nan cuộc chiến chống ma túy
Cả nước có trên 191.400 người nghiện
Trong những năm gần đây, dù có sự vào cuộc rốt ráo và quyết liệt của các cơ quan chức năng, song cuộc chiến chống ma túy ở nước ta vẫn còn rất gian nan.
Theo thống kê trên thế giới hiện nay có khoảng hơn 250 triệu người nghiện ma túy. Tại Việt Nam, tính đến tháng 2/2023, số người sử dụng trái phép chất ma túy, người nghiện ma túy trên cả nước là 48.200 và 191.400 người, giảm lần lượt 18.000 và 14.400 người so với tháng 12/2021. Đối tượng nghiện thuộc mọi tầng lớp nhân dân (trên 80% là lao động phổ thông, thất nghiệp) và thuộc mọi độ tuổi (khoảng 70% trong độ tuổi từ 18-35 tuổi).
Số người nghiện tăng sẽ tạo ra nhu cầu sử dụng ma tuý rất lớn, càng kích thích số đối tượng mua bán, vận chuyển ma tuý từ nước ngoài vào nước ta. Không chỉ gây ra tác hại nghiêm trọng cho bản thân người nghiện mà còn ảnh hưởng đến gia đình, người thân và xã hội, là nguyên nhân phát sinh nhiều loại tội phạm như cướp giật, trộm cắp...
Căn cứ kết quả điều tra xã hội học cho thấy 80% số người nghiện ma tuý trả lời: Sẵn sàng làm tất cả mọi việc kể cả phạm tội để có tiền thoả mãn nhu cầu ma tuý.
Bên cạnh đó, hàng năm, Nhà nước phải chi phí hàng ngàn tỷ đồng cho việc xóa bỏ cây thuốc phiện, cho công tác cai nghiện ma tuý, công tác phòng, chống và kiểm soát ma tuý. Ước tính thiệt hại về kinh tế do ma túy gây ra trung bình khoảng từ 8 đến 8,5 tỷ đồng mỗi ngày...
Qua công tác đấu tranh với tội phạm ma túy thời gian gần đây cho thấy, tội phạm đang gia tăng thẩm lậu ma túy vào khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Ở trong nước, khi lực lượng chức năng tấn công, trấn áp mạnh tuyến Tây Bắc, tội phạm ma túy chuyển hướng, gia tăng hoạt động trên tuyến biên giới Việt Nam – Campuchia. TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam đang trở thành “địa bàn nóng” về tội phạm ma túy.
Ma túy chủ yếu từ nước ngoài được mua bán, vận chuyển trái phép với số lượng ngày càng lớn về Việt Nam tiêu thụ hoặc tiếp tục vận chuyển đi nước thứ ba, tập trung trên một số tuyến đường bộ, đường biển, đường hàng không, bưu điện… Thời gian gần đây, xuất hiện ngày càng nhiều dạng ma túy mới, được ngụy trang trong các sản phẩm đồ uống, thực phẩm, thuốc lá.
Điều đáng lo ngại là việc sử dụng ma túy tổng hợp trong thanh thiếu niên tăng nhanh, nhất là việc mua bán và sử dụng “bóng cười”. Bên cạnh đó, các loại ma túy được tẩm vào thực phẩm, nước uống và thuốc lá điện tử gia tăng, gây mất trật tự xã hội, lo lắng, bức xúc trong nhân dân.
Trong khi đó, tình hình mua bán, tàng trữ và tổ chức, chứa chấp, lôi kéo người khác sử dụng ma túy trái phép tiếp tục diễn biến phức tạp. Tình trạng người sử dụng chất ma túy trái phép, người nghiện ma túy ở ngoài xã hội, không được theo dõi, quản lý đã gây ra nhiều vụ phạm pháp hình sự, trong đó đáng chú ý là số đối tượng “ngáo đá” bị rối loạn tâm thần, mất kiểm soát hành vi gây ra các vụ giết người, cố ý gây thương tích, tai nạn giao thông… đặc biệt nghiêm trọng, làm chết, bị thương nhiều người.
Thu giữ hàng tấn ma túy mỗi năm
Trước những tác động tiêu cực của ma túy đến đời sống xã hội, Bộ Công an, với vai trò Cơ quan Thường trực phòng, chống ma túy của Ủy ban quốc gia phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm đã chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương tham mưu Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội ban hành nhiều văn bản chỉ đạo công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy.
Công tác đấu tranh chống tội phạm về ma túy đã chú trọng vào các tuyến, địa bàn trọng điểm. Các lực lượng chuyên trách của Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát Biển, Hải quan đã phối hợp hiệu quả, phát hiện, triệt phá nhiều đường dây mua bán, vận chuyển ma túy lớn, hoạt động liên tuyến, liên tỉnh, xuyên quốc gia.
Công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm ma túy được tiến hành kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật. Tình trạng tái trồng cây có chứa chất ma túy cơ bản được ngăn chặn. Công tác kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy có nhiều chuyển biến tích cực.
Với vai trò chủ công, nòng cốt, Bộ Công an đã chủ động xây dựng và triển khai thực hiện phương án nghiệp vụ về phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy trên các tuyến trọng điểm, tập trung là tuyến Tây Bắc, Đông Bắc, Bắc miền Trung - Tây Nguyên và Tây Nam. Triển khai thực hiện các hiệp định song phương, đa phương và các bản ghi nhớ hợp tác phòng, chống ma túy với các nước trên thế giới, nhất là các nước có chung đường biên giới gồm: Trung Quốc, Lào, Campuchia, tiến hành đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ ngăn ngặn ma túy thẩm lậu vào nước ta từ sớm, từ xa, từ nơi xuất phát….
Từ đó, góp phần tạo chuyển biến tích cực về trật tự an toàn xã hội, kiên quyết không để Việt Nam trở thành địa bàn trung chuyển ma túy quốc tế, khẳng định vai trò, vị thế và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam với cộng đồng quốc tế trong công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy.
Chỉ tính riêng trong năm 2022, các lực lượng chuyên trách đấu tranh chống tội phạm ma túy của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng... đã phối hợp, hiệp đồng phát hiện, bắt giữ 26.967 vụ, 41.308 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ 809 kg heroin, 6,1 tấn ma túy tổng hợp, 867 kg cần sa và hơn 01 tấn ma túy khác. Lực lượng chức năng cũng đã triệt xóa 417 điểm, 43 tụ điểm phức tạp về ma túy; đấu tranh 1.563 vụ lợi dụng cơ sở kinh doanh có điều kiện về an ninh trật tự và dịch vụ nhạy cảm để sử dụng ma túy…
VKSND các cấp thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra 29.069 vụ, 41.313 bị can về ma túy. TAND các cấp giải quyết 27.030 vụ, 39.322 bị cáo phạm tội về ma túy theo thủ tục sơ thẩm. Công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm về ma túy được tiến hành kịp thời, nghiêm minh, đúng pháp luật và đạt tỉ lệ cao (90,4% về số vụ; 89,3% số bị cáo).
Dù có nhiều cố gắng như vậy, nhưng mục tiêu ngăn chặn vận chuyển, buôn bán ma tuý từ nước ngoài vào nước ta vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều đường dây mua bán, vận chuyển ma tuý lớn vẫn hoạt động mạnh. Nguồn cung ma tuý vẫn đủ cung cấp trong nước, thậm chí vận chuyển đi nước thứ 3. Đồng thời xuất hiện nhiều loại ma tuý mới khó kiểm soát.
Trách nhiệm của toàn xã hội
Phòng ngừa, ngăn chặn và đấu tranh có hiệu quả với ma tuý là trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức và của toàn xã hội. Mới đây, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Công văn số 3426/VPCP-KGVX truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Chủ tịch Ủy ban quốc gia Phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm.
Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu, các bộ, cơ quan thành viên Ủy ban quốc gia, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo triển khai Tháng hành động phòng, chống ma túy từ ngày 01 đến 30/6/2023 với chủ đề “Phòng, chống ma túy quyết liệt, hiệu quả, nâng cao trách nhiệm, chủ động phối hợp - Vì một cộng đồng sạch ma túy”.
Mục đích, yêu cầu của Tháng hành động là nâng cao vai trò, trách nhiệm và hiệu quả công tác phối hợp của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương; qua đó huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia phòng, chống ma túy; hướng tới xây dựng một cộng đồng sạch ma túy.
Cùng với đó, tăng cường nắm tình hình, phòng ngừa, đấu tranh, trấn áp tội phạm về ma túy; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cai nghiện, quản lý người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy và quản lý sau cai nghiện...
Việc triển khai Tháng hành động phòng, chống ma túy phải được tiến hành đồng bộ, bảo đảm hiệu quả thiết thực, tiết kiệm, phù hợp với tình hình thực tế.
Bộ Công an mở đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm về ma túy trên phạm vi toàn quốc; xây dựng phương án đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên tuyến hàng không, bưu điện, chuyển phát nhanh...
Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính chỉ đạo các lực lượng chức năng phối hợp chặt chẽ, kịp thời với lực lượng công an đấu tranh triệt phá các đường dây, tổ chức tội phạm ma túy trên các tuyến biên giới đất liền, trên biển, cửa khẩu, hàng không, bưu điện quốc tế và chuyển phát nhanh.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đẩy nhanh tiến độ rà soát, lập danh sách tổng thể các cơ sở cai nghiện ma túy cần đầu tư sửa chữa, nâng cấp, xây mới, đáp ứng yêu cầu công tác cai nghiện...
UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường các hoạt động tuyên truyền phòng, chống ma túy đến từng khu phố, hộ gia đình và trực tiếp tại cộng đồng dân cư, nhất là các khu vực, địa bàn trọng điểm, tập trung đông công nhân lao động, các khu công nghiệp, khu chế xuất, các khu dự án xây dựng đô thị lớn, các nhóm đối tượng có nguy cơ cao, thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên. Tổ chức nhân rộng các mô hình điểm trong phòng, chống ma túy ở địa bàn cơ sở...