Làm nổi bật tính dân chủ, xây dựng và khoa học của hoạt động giám sát, phản biện

Tiến hành 60.463 cuộc giám sát trong 5 năm

Trình bày Báo cáo tại phiên họp, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Ngọc Ánh cho biết, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch 403, công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức thành viên ngày càng đi vào chiều sâu, cụ thể hơn, chặt chẽ hơn, phát huy hiệu quả thiết thực, được cấp ủy, chính quyền ghi nhận, đánh giá cao; vị trí, vai trò của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp ngày càng được khẳng định, phát huy trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội.

Với những quy định cụ thể tại Nghị quyết liên tịch số 403, công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội từng bước đi vào nề nếp; hoạt động giám sát, phản biện xã hội không ngừng mở rộng trong hệ thống Mặt trận cũng như các tổ chức chính trị - xã hội.

Số lượng, chất lượng các cuộc giám sát, phản biện xã hội ngày càng nâng lên, lĩnh vực, nội dung giám sát ngày càng đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng, những vấn đề bức xúc của Nhân dân; nội dung kiến nghị sau giám sát ngày càng cụ thể, có căn cứ pháp lý.

Báo cáo nhấn mạnh, ở các tỉnh, TP, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp đã tiến hành giám sát 60.463 cuộc, trong đó MTTQ cấp tỉnh giám sát được 2.689 cuộc; MTTQ cấp huyện giám sát 11.638 cuộc và MTTQ cấp xã giám sát 46.136 cuộc bằng hình thức nghiên cứu, xem xét văn bản thực hiện chính sách, pháp luật của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân trên nhiều lĩnh vực như giám sát cán bộ, đảng viên và công tác cán bộ; giám sát việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với Chủ tịch UBND các cấp; giám sát việc thực hiện chương trình phối hợp vận động và bảo đảm an toàn thực phẩm...

Về giám sát thông qua tổ chức đoàn giám sát, trong 5 năm, Ủy ban MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã tổ chức 87.356 đoàn giám sát, trong đó MTTQ cấp tỉnh giám sát được 1.981 cuộc, MTTQ cấp huyện giám sát 13.213 cuộc và MTTQ cấp xã giám sát 72.162 cuộc. Nội dung giám sát gắn với các nhiệm vụ trọng tâm của tỉnh, của từng địa phương được Nhân dân quan tâm.

Vẫn theo báo cáo, từ năm 2018-2022, Ủy ban MTTQ các cấp đã tham gia giám sát với các cơ quan có thẩm quyền được 159.492 cuộc (trong đó cấp tỉnh tham gia giám sát 5.521 cuộc; cấp huyện 29.428 cuộc; cấp xã 124.543 cuộc).

Trong 5 năm qua (từ năm 2018-2022), Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức được 14 hội nghị phản biện xã hội với quy mô đại biểu tham gia tương đối lớn và phản biện có chiều sâu.

Sau các Hội nghị phản biện xã hội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đều có văn bản phản biện gửi các cơ quan, tổ chức có dự thảo được phản biện và cơ quan, tổ chức có thẩm quyền phê duyệt hoặc ban hành văn bản. Văn bản phản biện xã hội của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam được dư luận đánh giá cao, nhiều nội dung phản biện được cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu và một số cơ quan, tổ chức có ý kiến phản hồi.

Ở địa phương, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, TP đã chủ trì tổ chức 23.869 hội nghị phản biện, trong đó cấp tỉnh tổ chức được 827 cuộc, MTTQ Việt Nam cấp huyện đã tổ chức 3.488 hội nghị phản biện; cấp xã đã tổ chức 19.554 hội nghị phản biện.

Bên cạnh những ưu điểm đã đạt được, bà Trương Ngọc Ánh cũng nêu một số hạn chế trong việc thực hiện Nghị quyết liên tịch 403, như một số cấp ủy chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng hoạt động giám sát và phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 403 ở một số địa phương chưa thường xuyên.

MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội ở một số địa phương nhất là cấp cơ sở còn lúng túng trong lựa chọn nội dung giám sát; chất lượng một số cuộc giám sát còn hạn chế, chưa đưa ra những kiến nghị cụ thể sau giám sát, chưa giám sát kết quả thực hiện các kiến nghị sau giám sát...

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Ngọc Ánh, qua sơ kết 5 năm triển khai thi hành Nghị quyết liên tịch 403 cho thấy một số nội dung của Nghị quyết cần được sửa đổi, bổ sung, như bổ sung quy định cụ thể về đối tượng của phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội; bổ sung quy định cụ thể thời điểm thực hiện phản biện xã hội đối với dự thảo văn bản trong quy trình soạn thảo, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; trách nhiệm nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, phản hồi ý kiến phản biện của MTTQ đối với dự án, dự thảo văn bản…

Nhấn mạnh hơn nữa trách nhiệm trong triển khai nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội

Thảo luận tại phiên họp, UBTVQH ghi nhận, đánh giá cao tinh thần chủ động của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam trong việc sơ kết, chuẩn bị báo cáo để trình tại phiên họp với cách thức triển khai sơ kết khá bài bản, khoa học.

Chủ tịch QH Vương Đình Huệ đề nghị dự thảo Báo cáo cần nhấn mạnh hơn nữa chức năng giám sát, phản biện xã hội là một hoạt động cơ bản của MTTQ Việt Nam cũng như trách nhiệm của các tổ chức thành viên của Mặt trận trong triển khai nhiệm vụ này và tham gia xây dựng Đảng, hệ thống chính trị; qua đó làm nổi bật tính nhân dân, dân chủ, xây dựng và khoa học của hoạt động giám sát, phản biện.

Đồng thời, dự thảo Báo cáo cần có nội dung về quán triệt thể chế, chủ trương của Đảng trong giám sát, phản biện xã hội của MTTQ, từ đó có đánh giá cụ thể về nhận thức, thái độ của các cơ quan hữu quan liên quan đến nhiệm vụ này, bởi thực tế cho thấy vấn đề này ở nhiều nơi chưa được cấp ủy, chính quyền địa phương thực sự quan tâm, coi trọng.

Cho rằng quyết tâm của Mặt trận và việc phân công phối hợp giữa các chủ thể của công tác giám sát, phản biện là yếu tố quan trọng, Chủ tịch QH khẳng định “nếu không có quyết tâm chính trị cao thì rất khó làm”.

Cùng với đó, Chủ tịch QH đề nghị báo cáo cần nêu rõ chủ trương, kế hoạch của từng giai đoạn thực hiện để có định hướng dài hạn; hướng kiến nghị đối với những vấn đề có tính thời sự đang nổi lên cũng như những phản ánh của cử tri, nhân dân và dư luận, thông tin báo chí...