Mua bán, cầm cố sổ bảo hiểm xã hội là vi phạm pháp luật

Mua bán sổ bảo hiểm xã hội tràn lan

Trong bối cảnh nhiều người lao động lâm vào cảnh mất việc do các doanh nghiệp khó khăn... tình trạng mua bán sổ BHXH trên các trang mạng xã hội đang diễn tràn lan. Chỉ cần lên mạng tìm với từ khóa ''mua bán sổ bảo hiểm xã hội'' thì hiện ra hàng loạt fanpage với các tiêu đề như "Thanh lý sổ Bảo hiểm xã hội trước hạn và xử lý lỗi", "Hỗ trợ cầm + thanh lý Bảo hiễm xã hội", "Cần bán sổ Bảo hiểm xã hội", "Thu mua sổ Bảo hiểm xã hội trước hạn"… với số lượng thành viên mỗi nhóm từ hàng trăm đến hàng chục ngàn người.

Với chiêu thức "thủ tục" đơn giản, nhận tiền ngay khi thu mua sổ BHXH đã đánh đúng tâm lý người lao động đang gặp khó khăn về tài chính. Người bán chỉ cần đến cơ quan công chứng làm giấy ủy quyền cho người mua nhận sổ BHXH một lần sẽ được nhận tiền ngay. Tuy nhiên, số tiền người lao động nhận từ người mua sổ BHXH sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền thực lĩnh từ cơ quan BHXH.

Về cách mua bán thì các đối tượng thu mua khá thống nhất, đó là chủ sổ Bảo hiểm xã hội phải có căn cước công dân gắn chip và thực hiện giao dịch trực tiếp tại phòng công chứng. Theo đó, trước tiên, bên bán phải chụp hình sổ BHXH gửi cho bên mua để kiểm tra thông tin và định giá. Sau khi thống nhất giá, 2 bên sẽ đến phòng công chứng để công chứng giấy ủy quyền làm thủ tục hưởng chế độ BHXH một lần và thanh toán tiền cho người bán. Căn cước công dân của chủ sổ sẽ bị bên mua giữ lại cho đến khi họ hoàn tất thủ tục tại cơ quan BHXH và được giải quyết chế độ...

Việc mua bán cầm cố sổ Bảo hiểm xã hội diễn ra rầm rộ những năm gần đây là bởi những kẻ trục lợi đã tìm thấy kẽ hở trong chính sách BHXH. Các giao dịch này núp dưới hình thức lập hợp đồng ủy quyền rút BHXH 1 lần. Mua bán sổ BHXH là hành vi tự phát, không có mức giá cụ thể nên các đối tượng thu mua đã lợi dụng yếu tố này để ép giá người bán.

Phóng viên nhập vai là một người đang gặp khó khăn, muốn bán sổ BHXH và đăng vào "Hội mua bán sổ Bảo hiểm xã hội 123" ngay lập tức có tài khoản Facbook Bảo Duy vào nhắn tin, trao đổi và xin số điện thoại để trao đổi trực tiếp.

"Anh muốn cầm hay bán đứt sổ bảo hiểm, bên em nhận thanh lý cho anh, anh ở đâu, em tới anh em mình trao đổi trực tiếp. Nếu ở xa anh có thể ra UBND gần nhất làm cái công chứng ủy quyền cho em, anh sẽ được nhận tiền ngay. Thủ tục rất đơn giản. Anh cho em xin thông tin quá trình đóng BHXH. Để nhanh chóng hơn, anh cứ chụp ảnh cho em xem qua, nếu oke, anh em mình làm việc tiếp ạ"... Tài khoản Bảo Duy có số điện thoại: ...9955935 chia sẻ.

Theo quy định hiện nay, sổ BHXH được trao cho người lao động giữ. Chính vì điều này, khi túng thiếu người lao động dễ dàng có thể mang đi cầm cố, thậm chí bán luôn sổ BHXH cho người khác để lấy tiền trang trải cuộc sống. Với việc bán "lúa non" người lao động chỉ giải quyết được vấn đề trước mắt mà sẽ mất đi tài sản quý giá để hưởng các chế độ trợ cấp BHXH lâu dài. Khi tuổi về già, người lao động bị mất đi cái quyền được hưởng chế độ lao động...

Mua bán sổ BHXH là hành vi trục lợi bất chính có thể xử lý hình sự

Liên quan việc thu gom mua bán sổ BHXH, theo ông Phạm Minh Huân (nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội): Hiện nay pháp luật chưa có quy định rõ ràng về xử lý những trường hợp này. “Cần có những sửa đổi, bổ sung trong Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Hình sự để ngăn chặn triệt để hiện tượng, tránh ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài của người lao động”, ông Huân nêu giải pháp.

Về việc một số nhóm, cá nhân chuyên thu gom, mua sổ Bảo hiểm xã hội giá thấp của người lao động, rồi nhận tiền từ cơ quan bảo hiểm dưới hình thức uỷ quyền lãnh thay nhiều lần nhưng không bị phát giác... theo ông Huân đây là vi phạm nghiêm trọng, cần cơ quan công an điều tra làm rõ. Để xảy ra tình trạng một số cá nhân, đối tượng dễ dàng thực hiện nhiều lần các thủ tục để rút sổ BHXH một lần thì rõ ràng các cá nhân làm việc tại cơ quan bảo hiểm đã sai. Còn về phần các tổ chức, cơ quan bảo hiểm cần phải xem xét, xử lý kỷ luật và cần phải nghiêm cấm các hoạt động đó

Liên quan về vấn đề này, theo luật sư Lê Ngọc Hoàng - Trưởng văn phòng luật sư Long Tâm (Đoàn luật sư TP. Hà Nội): sổ BHXH là một loại giấy tờ để ghi nhận quá trình tham gia BHXH của đích danh từng người lao động. Đây là căn cứ, cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH theo quy định. Tuy nhiên, đây không phải là một tài sản được đem ra giao dịch dân sự theo quy định, tại điều 105 Bộ Luật Dân sự năm 2015. Căn cứ vào mức độ vi phạm, hoàn toàn có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự theo quy định...

Dưới góc độ quản lý, Bảo hiểm xã hội Việt Nam khẳng định hoạt động mua bán, thu gom sổ BHXH dưới bất kể hình thức nào đều là hành vi trục lợi bất chính. Do vậy, vừa qua, Trung tâm Truyền thông Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã có công văn gửi Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đề nghị hỗ trợ xử lý nghiêm các hoạt động thu gom, mua bán sổ BHXH trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng yêu cầu Bảo hiểm xã hội các tỉnh, thành phố tiếp tục tăng cường kiểm soát để phát hiện dấu hiệu trục lợi từ việc thu gom, mua bán sổ BHXH.