Từ những khối than đá thô kệch, qua từng nét khắc của người cựu binh già, nghệ nhân Lê Quang Ninh đã gọt giũa những khối than đá thành tác phẩm nghệ thuật độc đáo có hồn, đầy sức sống.
Nghệ nhân Lê Quang Ninh tỉ mỉ từng nét khắc trên khối than đá.
Từ khi nhập ngũ (năm 1983) đóng chốt ở cửa khẩu Bắc Phong Sinh (huyện Hải Hà, Quảng Ninh), vào những lúc rảnh rỗi, ông Lê Quang Ninh thường tìm kiếm những mảnh đá Tấn Mài - loại đá đặc trưng của vùng đất miền Đông và chế tác thành các đồ vật để làm quà tặng cho bạn bè.
Năm 1987, ông xuất ngũ và trở về quê hương. Với niềm khát khao, mong muốn tạo ra những sản phẩm mới mẻ, có giá trị, mang đặc sắc than đá của vùng đất mỏ quê hương, ông Lê Quang Ninh tiếp tục theo đuổi niềm đam mê chế tác, khắc vẽ và ông quyết định tạo ra tác phẩm trống đồng trên chất liệu than đá. Hình tượng trống đồng từ xa xưa đã gắn liền với lịch sử của dân tộc, những hoa văn, họa tiết rất gần gũi với cuộc sống của người dân Việt Nam, ông Ninh nói.
Tại xưởng chế tác của gia đình ở ngõ 244, đường Trần Phú (phường Cẩm Thành, TP Cẩm Phả) ông Lê Quang Ninh chia sẻ, đầu tiên, khâu tuyển chọn than rất quan trọng, người thợ phải chọn những hòn than già, không bị nứt vỡ, không dính xít và đặc biệt là than nguyên khai không phải than đúc. Than đá nguyên khối sau đó được cắt gọt thành những khối nhỏ, tạo hình gần giống hình trụ tròn của trống đồng.
Để có được những sản phẩm ưng ý, khâu lựa hình khối của than đá hết sức kỹ càng.Ngày nay, nhờ hỗ trợ của máy mài, đế cố định… và kinh nghiệm qua các lần chế tác, ông Lê Quang Ninh đã tạo ra được mẫu sản phẩm hoàn thiện. Các sản phẩm trống cổ trên than đá được ông khắc vẽ rất tỉ mỉ, sinh động, hoa văn, họa tiết tinh xảo.Công đoạn khó khăn nhất vẫn là điêu khắc trên mặt than đá. Nếu như vẽ bằng bút thì có thể mình tẩy sửa được, còn sử dụng dao khắc này thì đặt xuống là không thể tẩy xóa được nữa. Vì vậy cần độ tập trung rất cao, tránh trường hợp vừa làm vừa nói chuyện mà chệch mũi dao là coi như hỏng luôn cả một tác phẩm,ông Lê Quang Ninh cho biết.Được biết, từ những sản phẩm đầu tiên năm 2009, hằng năm ông Lê Quang Ninh đã sản xuất ra hàng trăm sản phẩm theo đơn đặt hàng để biếu tặng hoặc xuất ra nước ngoài.
Trên bề mặt trống, người nghệ nhân phải khắc vẽ hàng trăm chi tiết như thần mặt trời với 14 tia ánh sáng ở giữa tâm, 2 vòng chim hạc bay trên trời và hình những con thú ở dưới đất... Do sản phẩm nhỏ nên đòi hỏi sự tập trung, tỉ mỉ của người thợ làm liên tục trong 2 ngày để tạo ra sản phẩm độc đáo, đẹp mắt này.Chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được nghệ nhân điêu khắc từ than đá, đặt trang trọng trong tủ kính phòng khách tại gia đình.Với niềm đam mê, sáng tạo và tình yêu với nghệ thuật điêu khắc, ông Lê Quang Ninh đã chế tác ra các sản phẩm độc đáo, đẹp mắt từ những khối than đá vô tri.Bấy lâu nay, điều mà ông Lê Quang Ninh luôn trăn trở là ông ngày một lớn tuổi, sức khoẻ ngày một yếu đi, ông không thể làm mãi như vậy được. Ông Ninh đã nghĩ tới ý định muốn truyền nghề cho người nào đó thực sự đam mê, khéo tay và tâm huyết với nghề mà đến giờ vẫn chưa tìm được ai.
Nghệ nhân Lê Quang Ninh tỉ mỉ từng nét khắc trên khối than đá.
