Trao giải Cuộc thi Tài năng diễn viên Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023

Cuộc thi Tài năng diễn viên Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023 do Bộ văn hóa Thể thao & Du lịch (VHTT&DL) giao Cục Nghệ thuật biểu diễn chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Sở VHTT&DL Thanh Hóa và các đơn vị liên quan tổ chức với sự tham gia của 38 diễn viên thuộc 11 đơn vị nghệ thuật.

Sau 5 ngày tranh tài sôi nổi, Ban tổ chức (BTC) đã trao 1 giải xuất sắc cho NSƯT Thanh Trang - người dàn dựng trích đoạn có sáng tạo, đạt hiệu quả cao với trích đoạn Bà Tư Lành (do diễn viên Huỳnh Thị Anh Thi của Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP HCM thể hiện); 1 giải xuất sắc cho NSƯT Nguyễn Thị Lộc Huyền - người hướng dẫn ca diễn trong trích đoạn Hồ Nguyệt Cô hoá cáo (do diễn viên Nguyễn Thị Thanh Phương của Nhà hát Tuồng Việt Nam thể hiện).

BTC cũng trao giải nhất cho 8 nghệ sĩ gồm: Nguyễn Thái Phiên (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Bình Định), Nguyễn Thị Thanh Phương (Nhà hát Tuồng Việt Nam), Huỳnh Thị Anh Thi (Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP HCM), Nguyễn Cộng Hòa (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa), Huỳnh Thị Thúy Thỏa, Dương Thị Mến (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Khánh Hòa), Nguyễn Thị Hồng Nhung (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế), Bùi Thị Thu Hương (Đoàn Ca kịch Quảng Nam). Bên cạnh đó, 9 nghệ sĩ được trao giải nhì của cuộc thi.

Tại Lễ bế mạc và trao giải, BTC cũng có những đánh giá, tổng kết về chất lượng cuộc thi, điểm lại những ưu điểm cũng như hạn chế để từ đó nâng cao chất lượng trong những cuộc thi, liên hoan văn nghệ như thế này. 

Đánh giá về nghệ thuật Tuồng với các trích đoạn tham gia gồm cả truyền thống và hiện đại, BTC cho biết, các đơn vị đã đầu tư khá kỹ về chất lượng nghệ thuật. Nhiều trích đoạn truyền thống như Kim Lân quan đèo, Nữ tướng Đào Tam Xuân, Chung Vô Diệm, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo, Mộc Quế Anh dâng cây…; Tuồng hiện đại có 2 trích đoạn là Bà Tư Lành và Đông Nhật (vở Người cáo). Các trích đoạn tham gia cuộc thi đều được khai thác dựa trên các yếu tố tự sự, kịch tính, tự tình để làm cơ sở cho nghệ sĩ biểu diễn phát huy những yếu tố cơ bản: thanh - sắc - thục - tinh - khí - thần… trong các trích đoạn dự thi.

Cuộc thi không giới hạn độ tuổi, vì thế một số nghệ sĩ có nhiều năm trải nghiệm trong nghề lại có cơ hội học tập, rèn luyện kỹ năng, có thêm kinh nghiệm biểu diễn nên các phần trình diễn đạt chất lượng cao kể cả ở những trích đoạn về tuồng hiện đại vốn không phải là thế mạnh của tuồng. Cùng với đó, cuộc thi cũng xuất hiện nhiều nghệ sĩ tuy tuổi đời còn rất trẻ nhưng được Hội đồng Giám khảo đánh giá cao về chất lượng biểu diễn trong tiết mục tham gia dự thi.

Về Dân ca kịch, cuộc thi lần này có 2 loại hình tham gia là Bài Chòi và Dân ca kịch Huế. Với số lượng áp đảo, Bài Chòi chiếm 90% số lượng đăng ký, gồm các trích đoạn về đề tài lịch sử như: Bùi Thị Xuân hồi triều; Chế Mân trong Độc dược....; đề tài hiện đại có Trong góc khuất; Một mạng người; Nỗi đau tình mẹ; Chuyện bên dòng sông Thu… Dân ca kịch Huế có 1 trích đoạn là Viên đạn súng kíp dành cho 2 nghệ sĩ đăng ký.

Nếu trong các trích đoạn Tuồng, những nhân vật truyền thống như Tướng, Đào, Lão, Kép, Mụ… theo một mô hình, khuôn mẫu từ hóa trang, y phục cho tới nghệ thuật biểu diễn thì ở Dân ca kịch, nhân vật trên sân khấu là ở cuộc sống đời thường (dù là đề tài lịch sử) vẫn được tự do sáng tạo, không bị một quy định nào gò bó…

Theo đánh giá, các nhà hát, các đơn vị nghệ thuật đã tự tiết chế, không hào phóng lựa chọn số lượng mà tuyển chọn những trích đoạn có chất lượng nhất đến Cuộc thi. Tuy nhiên, bên cạnh những ghi nhận về chất lượng của nhiều chương trình và trích đoạn thì Hội đồng giám khảo cũng cho rằng vẫn có một số đơn vị chưa thực sự đầu tư nâng cao chất lượng nghệ thuật, khi làm lại các trích đoạn đã sơ sài, không biết làm mới trích đoạn. Nhiều tiết mục lựa chọn trùng nhau như Đào Tam Xuân có tới 5 diễn viên cùng đăng ký. Có những trích đoạn không nhiều đất diễn cho nhân vật chính; thời gian không đủ để diễn viên phô diễn tài năng. Nhiều nghệ sĩ chỉ quan tâm tới kỹ thuật hát múa mà quên mất tình huống, hoàn cảnh nhân vật đang diễn ra, làm mất đi sự truyền cảm trong lớp diễn.

BTC nhận xét, cuộc thi lần này có nhiều thí sinh trẻ, nhưng về chất lượng, một số diễn viên mới dừng lại ở mức thuộc bài, để vươn tới tài năng sân khấu đòi hỏi phải được đào tạo nhiều hơn nữa.

Dẫu vậy, Cuộc thi tài năng diễn viên Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023 là cơ hội để các diễn viên thể hiện sự đam mê nghề nghiệp, phô diễn tài năng cũng như khát khao sáng tạo, cống hiến, nuôi dưỡng ngọn lửa đam mê với nghề nghiệp mà nhiều thế hệ nghệ sĩ đi trước đã gây dựng nên.

Đây cũng là dịp để các cơ quan quản lý nhà nước quản lý ghi nhận và vinh danh các diễn viên tài năng nghệ thuật truyền thống, phát hiện tài năng nghệ thuật để động viên, khích lệ các nghệ sĩ diễn viên có nhiều đóng góp cho sự nghiệp nghệ thuật truyền thống trong những năm qua. Đồng thời, là cơ hội để khán giả xứ Thanh và du khách được sống trong không khí của nghệ thuật Tuồng và Dân ca kịch với các tài năng nghệ thuật tiêu biểu.