Về Bản Vài cùng người Tày tảo mộ trong dịp Tết Thanh minh
Thôn Bản Vài (xã Khang Ninh, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn).
Hàng năm, cứ vào dịp tiết Thanh minh, người dân tại thôn Bản Vài (xã Khang Ninh, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn) lại nô nức cùng nhau chuẩn bị làm bánh, nấu xôi, gấp xếp cây nêu... để tổ chức lễ tảo mộ. Đây là một trong những nét đẹp trong phong tục của người Tày.
Những ngày này, thôn Bản Vài trở nên nhộn nhịp khác hẳn ngày thường. Những người con xa quê hương rủ nhau trở về, cùng nhau xôm tụ, đón Tết Thanh minh với gia đình. Với những người dân nơi đây, tiết Thanh minh là dịp để các con cháu bày tỏ lòng biết ơn với ông bà, tổ tiên của mình.
Để chuẩn bị cho mâm cúng trong lễ tảo mộ, người dân Bản Vài trước đó nhiều ngày đã phải lên rừng để tìm cho được trứng kiến. Đây là một thành phần không thể thiếu trong món xôi trứng kiến, bánh trứng kiến nhiều màu sắc của người Tày. Món ăn này cũng là một trong những điểm khác biệt về ẩm thực so với các vùng miền khác.
Ngoài xôi và bánh trứng kiến, mâm cỗ cúng của ngày lễ tảo mộ tại đây còn bao gồm: gà luộc để nguyên con, thịt lợn, thịt gà, hoa quả, 5 chén rượu ngô, 3 chén nước, 1 cây nến, một xấp tiền giấy tự tay người Tày làm ra.
Trong ngày tảo mộ, người dân Bản Vài sẽ dậy thật sớm để nấu xôi, làm bánh… sau đó cho vào địu rồi "cắp đồ" đã chuẩn bị đến từng mộ phần của ông bà tổ tiên để làm lễ. Trước đó, từng ngôi mộ sẽ được con cháu dọn dẹp, vun đất, nhổ cỏ thật sạch sẽ, rồi cắm vào trước mỗi một ngôi mộ những cây nêu nhiều màu sắc, được cắt gấp vô cùng tỉ mỉ và cẩn thận.
Cuối cùng, họ bày những đồ cúng đã được chuẩn bị lên mâm đặt trước từng ngôi mộ, rồi rót rượu, thắp nến và làm lễ cúng một cách trang nghiêm.
Ông Lưu Phẩm – một người dân tại Bản Vài chia sẻ: "Ngày Tảo Mộ là một ngày vô cùng đặc biệt và ý nghĩa với người Tày chúng tôi. Đây là dịp để mỗi con cháu dù ở nơi xa vẫn luôn nhớ về tổ tiên, ông bà, cha mẹ mà tìm về để bày tỏ lòng hiếu thảo, hiếu kính sâu sắc. Với chúng tôi, việc cùng nhau thắp nén hương, đứng trước mộ ông bà, tổ tiên để thành kính tưởng nhớ công ơn là một việc làm vô cùng trang trọng và ý nghĩa".