VỤ “PHÙ PHÉP” 848 TẤN QUẶNG THÀNH HÀNG “BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG”: Sau vụ án, Ngọc Thiên có còn được miễn thuế theo Nghị định 04/2009/NĐ-CP?

thứ bảy, 17/9/2022 08:39 GMT+07

Như PLVN đã có bài phản ánh trên số báo ra ngày 29/8, lợi dụng chính sách nhà nước về miễn thuế, Cty TNHH Ngọc Thiên (trụ sở thôn Đông Mai, xã Chi Đạo, huyện Văn Lâm, Hưng Yên) “phù phép” hơn 848 tấn quặng thành chì dạng thỏi để trốn thuế khi xuất khẩu.

Toàn bộ 30 container (848 tấn) quặng của Ngọc Thiên bị bắt giữ hồitháng 5/2020.

Tòa tuyên phạm tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”

Bản án 103/2021/HS-ST ngày 16/7/2021 của TAND Hải Phòng cho thấy, Ngọc Thiên có TGĐ là bà Tạ Thị Tần; 4 Phó TGĐ là bà Đỗ Hồng Hạnh, ông Trịnh Phan Thiên (con trai bà Tần, chồng bà Hạnh – NV), ông Trịnh Phan Diễn, bà Lại Thị Vân. Ngọc Thiên có 1 nhà máy xử lý chất thải nguy hại và sản xuất kim loại màu, 25 lò nấu kim loại tại thôn Đông Mai.

Ngày 24/11/2011, Bộ Tài chính có Văn bản 15963/BTCCST, cho Ngọc Thiên được miễn thuế khi xuất khẩu chì dạng thỏi (từ bình ắc quy đã qua sử dụng) được sản xuất trực tiếp từ nhà máy của Ngọc Thiên.

Tháng 4/2020, một người có quốc tịch nước ngoài có lô hàng xỉ thải bismuth là sản phẩm thải loại trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo; nhờ Ngọc Thiên làm thủ tục xuất sang Trung Quốc. Do được miễn thuế xuất khẩu với chì dạng thỏi và thường xuất khẩu mặt hàng này; nên Hạnh chỉ đạo nhân viên khai báo, làm thủ tục xuất khẩu lô hàng quặng 848 tấn (30 container) thành “chì dạng thỏi”.

Ngọc Thiên mở tờ khai hải quan và dự kiến hàng rời cảng ngày 17/5/2020. Tờ khai hải quan được phân mức kiểm 2 (luồng vàng – Hải quan sẽ miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, chỉ kiểm tra chi tiết hồ sơ), được thông quan ngày 8/5/2020. Tuy nhiên, trước khi “phi vụ” thành công, lực lượng chức năng đồng loạt kiểm tra tại cảng ở Hải Phòng, bắt giữ toàn bộ số hàng trên (quặng kim loại đã được nghiền mịn, đã qua tuyển hóa chất; giá trị khoảng 4,8 tỷ đồng).

Ngày 16/7/2021, TAND Hải Phòng xử sơ thẩm, ban hành Bản án 103/2021/HS-ST, nhận định “tính chất vụ án là nghiêm trọng, hành vi phạm tội của bị cáo đã xâm phạm hoạt động quản lý kinh tế của Nhà nước về xuất nhập khẩu và chính sách quản lý tiền tệ của Nhà nước, xâm hại lợi ích quốc gia về kinh tế, làm suy giảm ngân sách nhà nước, gây mất trật tự trị an (…) phải xét xử nghiêm để răn đe, giáo dục và phòng ngừa chung”.

phòng ngừa chung”. Cũng theo bản án, bà Tạ Thị Tần, ông Trịnh Phan Diễn, ông Trịnh Phan Thiên, bà Trịnh Thị Xuân (đều là người của Cty Ngọc Thiên) “tài liệu điều tra có tham gia trong việc làm hồ sơ, thủ tục để xuất khẩu lô hàng trên”.

HĐXX tuyên Phó TGĐ Cty Ngọc Thiên, bị cáo Đỗ Hồng Hạnh, phạm tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”, hình phạt là phạt tiền 1 tỷ đồng; tịch thu toàn bộ số quặng.

Bộ Tài chính hướng dẫn miễn thuế với Ngọc Thiên ra sao?

Sau khi bản án được tuyên, một vấn đề pháp lý thú vị được đặt ra là sau vụ án, Ngọc Thiên có còn được hưởng chính sách miễn thuế?

Theo hồ sơ, ngày 1/7/2011, Ngọc Thiên có Công văn 04/11/VT/NT gửi Bộ Tài chính đề nghị hướng dẫn ưu đãi miễn thuế xuất khẩu với mặt hàng chì dạng thỏi.

Thực tế là quặng, nhưng được khai là “chì dạng thỏi” để xuất khẩu nhằm trốn thuế.

Ngày 24/11/2011, Bộ Tài chính có Văn bản 15963/BTCCST trả lời. Theo đó, mặt hàng chì thỏi chưa tinh luyện được sản xuất từ nguyên liệu là bản cực chì phế liệu của ắc quy hỏng từ dự án “các sản phẩm từ hoạt động tái chế chất thải” quy định tại khoản 2 phần C Danh mục các sản phẩm được ưu đãi, hỗ trợ ban hành kèm theo Nghị định 04/2009/NĐ-CP. Bộ Tài chính hướng dẫn Ngọc Thiên được miễn thuế xuất khẩu theo khoản 3 Điều 14 Nghị định 04/2009/NĐ-CP.

Bộ Tài chính cũng hướng dẫn Ngọc Thiên phải có giấy tờ khác như luận chứng kinh tế kỹ thuật hoặc tài liệu thiết kế kỹ thuật của dự án, trong đó có nêu công suất hoặc công suất thiết kế của “Xưởng xử lý ắc quy hỏng và tái chế nhựa, kim loại màu”; Văn bản cam kết của Ngọc Thiên về tính chính xác và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về mặt hàng “chì thỏi chưa tinh luyện” xuất khẩu của Ngọc Thiên được sản xuất từ nguyên liệu là bản cực chì phế liệu của ắc quy hỏng từ dự án.

Bộ Tài chính cũng yêu cầu cơ quan hải quan căn cứ hồ sơ hải quan của Ngọc Thiên để làm thủ tục hải quan, kiểm tra thuế và thực hiện miễn thuế xuất khẩu “chì thỏi chưa tinh luyện”; nhưng phải lưu ý đảm bảo phù hợp với công suất hoặc công suất thiết kế của “Xưởng xử lý ắc quy hỏng và tái chế nhựa, kim loại màu” của Ngọc Thiên.

Thực tế cho thấy, lợi dụng việc được miễn thuế theo Văn bản 15963/BTC-CST của Bộ Tài chính; và Nghị định 04/2009/NĐ-CP; PGĐ Ngọc Thiên đã có hành vi khai báo gian dối, “phù phép” 848 tấn quặng thành “chì dạng thỏi”; và một số PGĐ khác của Ngọc Thiên đã ký đóng dấu, hợp thức hóa cho việc “hô biến” nêu trên.

Có thể thu hồi ưu đãi thuế với Ngọc Thiên hay không?

LS Trương Văn Tuấn (VPLS Trạng Sài Gòn, Đoàn LS TP HCM), giải thích: “Nhà nước miễn thuế với một số mặt hàng, trong đó có “chì chưa tinh luyện” từ sản xuất bình ắc quy cũ nhằm khuyến khích DN tham gia vào hoạt động bảo vệ môi trường. Và Nhà nước cũng đã dự liệu tình huống một số DN sẽ lợi dụng chính sách này để trốn thuế. Vì vậy, khoản 1 Điều 7 của Nghị định đã nêu rõ “nghiêm cấm kê khai không trung thực để được hưởng các ưu đãi, hỗ trợ”; và điểm b khoản 1 Điều 23 Nghị định quy định rõ: “DN sử dụng ưu đãi không đúng mục đích với hình thức ưu đãi, hỗ trợ nào thì bị thu hồi ưu đãi, hỗ trợ đối với hình thức đó””.

“Bản án của TAND Hải Phòng đã xác định rõ TGĐ và các Phó TGĐ của Ngọc Thiên là bà Tạ Thị Tần, ông Trịnh Phan Diễn, ông Trịnh Phan Thiên, bà Trịnh Thị Xuân “tài liệu điều tra có tham gia trong việc làm hồ sơ, thủ tục để xuất khẩu lô hàng trên”. Cùng với việc Phó TGĐ Hạnh bị tuyên phạm tội thì tôi cho rằng Bộ Tài chính, cơ quan hải quan phải áp dụng điểm b khoản 1 Điều 23 Nghị định 04/2009/NĐ-CP; xem xét thu hồi ưu đãi về thuế với việc xuất khẩu “chì dạng thỏi” của Ngọc Thiên; và Văn bản 15963/BTC-CST của Bộ Tài chính không còn hiệu lực”, theo LS.

Tuy nhiên, một LS khác thuộc Đoàn LS TP HCM lại băn khoăn: “Dù bản án xác định TGĐ và các Phó TGĐ của Ngọc Thiên “tài liệu điều tra có tham gia trong việc làm hồ sơ, thủ tục để xuất khẩu lô hàng trên”; nhưng tòa phán quyết chỉ Phó TGĐ Đỗ Hồng Hạnh phạm tội; chứ không phải pháp nhân phạm tội. Vì vậy, căn cứ pháp lý chưa rõ ràng để có thể thu hồi chính sách miễn thuế với Ngọc Thiên theo Văn bản 15963/BTC-CST”.

Một LS khác thuộc Đoàn LS Hà Nội nêu quan điểm: “Mục đích của chính sách miễn thuế theo Nghị định 04/2009/NĐ-CP là khuyến khích hỗ trợ hành vi bảo vệ môi trường. Vì vậy, bất kỳ ai đó, DN nào đó lợi dụng chính sách này để trốn thuế, bị tuyên phạm tội, mà sau đó vẫn được tiếp tục hưởng chính sách thì không đúng với mục đích pháp luật đề ra, thậm chí làm méo mó chính sách đúng đắn. Tôi cho rằng Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Hưng Yên và Cục Hải quan Hải Phòng cần xem xét trường hợp này. Nếu cần thiết, có thể kiến nghị TANDTC và VKSNDTC xem xét lại bản án. Cần làm rõ ràng minh bạch sự việc, để tránh trở thành một tiền lệ xấu trốn thuế”.