Chủ nhật 14/09/2025 23:52
Email: [email protected]
 |
Nằm tại thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, cách trung tâm thành phố Yên Bái khoảng chừng 55 km về phía Tây Bắc, Đền Mẫu Đông Cuông hay còn được gọi là Đền Đông, Đền Đông Cuông, Đền Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn, Đông Quang Linh từ là nơi thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn trong tục thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, nơi lưu giữ được những giá trị văn hoá truyền thống trong đời sống tâm linh của người Tày Khao.
Qua sử sách thư tịch được biết Đền có muộn nhất vào đời Lê, được phát triển từ một Miếu cổ (thuộc trung tâm trại Quy Hóa thời Trần). Các thư tịch cổ như Kiến văn tiểu lục, Đại Nam thống nhất chí đều có ghi chép về ngôi Đền Đông Cuông này. Đền và khu vực đền có liên quan đến Đền Ngọc Tháp và Đền Hùng (Phú Thọ).
 |
| Cổng vào Đền Đông Cuông. |
Được xây dựng trên một thế đất rộng, tọa sát bên đôi bờ sông Hồng, Đền Đông Cuông có phong cảnh sơn thuỷ hữu tình, xung quanh là đồng ruộng và núi rừng bao bọc. Nơi đây cùng Đền Suối Tiên là 2 ngôi đền có diện tích lớn và nổi tiếng với sự linh thiêng lâu đời của tỉnh Yên Bái.
Đền Đông Cuông là cụm di tích với 4 điểm chính, bao gồm Đền chính và ba miếu thờ khác là miếu thờ Cô, thờ Cậu và thờ Đức Ông. Kiến trúc của đền mang đậm nét đặc trưng của thời kỳ Lý - Trần, với các kết cấu hình chữ đinh đặc trưng. Phần thiết kế mái đền có hình dáng cong tựa như hình lưỡng long chầu nhật, tạo nên một cảm giác uy nghi và linh thiêng. Các cột đền được làm từ vật liệu gỗ tứ thiết, được sơn son thếp vàng và trang trí với những hình rồng cuốn trang nghiêm. Mỗi chi tiết đều được chạm khắc rất tỉ mỉ và tinh xảo, thể hiện sự thành kính và tín ngưỡng của người dân địa phương đối với thờ Mẫu.
 |
| Kiến trúc Đền Đông Cuông mang đậm nét đặc trưng của thời kỳ Lý - Trần. |
Đền bao gồm hai tòa chính là đại bái và hậu cung cấm ở phía sau. Tại tòa hậu cung hiện vẫn còn bảo tồn hai pho tượng đồng với kích thước lớn, bao gồm pho tượng mẫu và pho tượng quan Hoàng Báo. Trên không gian bên trong của tòa Tiền đường, có bốn ban thờ được sắp xếp, bao gồm Tòa ngũ vị Tiên Ông, Phủ Sơn trang, Ban Trần triều và Tòa công đồng chúa cùng với nhiều di vật mang giá trị lịch sử lớn.
Ngoài việc duy trì các tục lệ thờ Mẫu, ngôi đền này còn thờ các vị anh hùng của các dân tộc thiểu số như Hà Đặc, Hà Chương, Hà Bổng... Đồng thời, đền cũng tôn vinh các vị tướng nhà Trần đã có công trong ba cuộc kháng chiến hào hùng chống lại quân Nguyên Mông từ năm 1258 đến năm 1288.
 |
| Bên trong Đền Đông Cuông, nơi thờ Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn trong tục thờ Mẫu Tam phủ. |
Sau những thời kỳ chiến tranh ác liệt, ngôi đền đã bị hủy hoại nghiêm trọng. Để tôn vinh di sản văn hóa và lịch sử, năm 1995, UBND tỉnh Yên Bái đã ra quyết định cấp phép cho người dân địa phương xây dựng lại đền Đông Cuông trên nền móng còn lại của ngôi đền cũ. Với cấu trúc khuôn viên đền bao gồm cả miếu thần linh và động sơn trang nên trải qua chiều dài lịch sử, nơi đây vẫn giữ nguyên những nét bản sắc đặc trưng của dân tộc và các tục lệ truyền thống của tín ngưỡng thờ Mẫu lâu đời.
Đền Đông Cuông được nhiều nhà nghiên cứu văn hóa dân gian nhận định là vùng khởi nguồn của Mẫu Thượng ngàn trong hệ thống thờ Mẫu của người Việt, có vị trí cực kỳ quan trọng trong hệ thống thờ đạo Mẫu, được coi là cội nguồn của Mẫu Thượng Ngàn.
 |
| Lễ hội Đền Đông Cuông được tổ chức vào ngày Mão đầu tiên của tháng Giêng và tháng Chín âm lịch hàng năm. |
Trong di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói chung và thờ Mẫu Thượng Ngàn tại đền Mẫu Đông Cuông nói riêng có một nghi lễ hết sức đặc biệt, đó là nghi lễ chầu văn - hầu đồng, một nghi thức tín ngưỡng thực hành tiêu biểu nhất của đạo Mẫu.
 |
| Buổi nghi lễ hầu đồng được thực hiện tại Đền Đông Cuông. |
Hằng năm từ tháng giêng đến tháng 3 Âm lịch cùng những dịp cuối năm, các tín đồ theo tín ngưỡng thờ Mẫu từ khắp nơi trên cả nước đổ về đây để thực hiện các nghi lễ Mẫu, tuân theo truyền thống "bắc ghế hầu Thánh".
Với những huyền tích và nghi lễ cổ xưa mang đậm bản sắc dân tộc, Đền Đông Cuông đã được Bộ văn hóa thể thao và du lịch công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào tháng 1/2009. Cùng với đó, tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn tại Đền Đông Cuông đã được UNESCO vinh danh và công nhận. Đến năm 2023, Lễ hội Đền Đông Cuông đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Tuấn Phong
Theo dõi chúng tôi trên:
(PLM) - Chiều 11/9, tại Bộ Tư pháp, Chương trình lễ bàn giao phụ trách cùng buổi làm việc báo cáo kết quả 8 tháng đầu năm 2025 và nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm công tác 4 tháng cuối năm 2025 của Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính giữa Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu.
(PLM) - Sáng ngày 10/9/2025, tại trụ sở Bộ Tư pháp đã diễn ra Lễ bàn giao công tác Lãnh đạo Bộ theo Quyết định số 2761 ngày 05/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, giữa Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú và Thứ trưởng Phan Chí Hiếu.
(PLM) - Sáng 10/9, UBND xã Phúc Khánh đã tổ chức lễ tưởng niệm các nạn nhân bị thiệt mạng do bão số 3 Yagi tại thôn Làng Nủ như một lời tri ân, tưởng nhớ và sẻ chia sâu sắc với những mất mát của người dân nơi đây.
(PLM) - Sáng 9/9, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã tiếp ông Mohamed Regaz, Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria. Cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí hữu nghị, mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác pháp luật và tư pháp giữa hai nước anh em.
(PLM) - Ngày 9/9, tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam Nguyễn Thanh Tịnh đã có cuộc hội đàm với Tổng Thư ký Bộ Tư pháp Algeria Mohamed Regaz. Tham dự buổi làm việc còn có Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Nguyễn Hữu Huyên và một số đơn vị thuộc Bộ Tư pháp hai nước.
Thực hiện Kế hoạch số 169-KH/VPIW ngày 25/8/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, từ ngày 9 đến 12/9, hội nghị tập huấn trực tuyến về nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác Đảng được tổ chức, kết nối từ điểm cầu Trung ương đến các cơ quan, đơn vị trong toàn hệ thống.
(PLM) - Ngày 8/9, Trường Đại học Luật Hà Nội đã tổ chức Lễ khai giảng Khoá 50 trình độ Đại học, hình thức đào tạo chính quy niên khoá 2025 – 2029.
(PLM) - Đây là nhà máy sản xuất bê tông có tên Phương Nam nằm trong một mỏ khai thác đá và ngay sát với khu dân cư xóm Nước Lạnh, xã Liên Sơn, tỉnh Phú Thọ. Phản ánh đến Báo PLVN, nhiều năm qua người dân phải sống chung với những hệ luỵ từ hoạt động khai thác đá và sản xuất bê tông tươi từ nhà máy này mang lại. Nguồn nước thải từ trạm trộn bê tông khi chảy ra môi trường, len lỏi qua các kênh mương và thửa ruộng, theo thời gian ngấm sâu vào đất khiến lớp bùn có màu trắng đục giống như vôi bột, đang “đe doạ” trực tiếp tới nguồn nước sinh hoạt của các hộ dân.
(PLM) - Năm 2025 là một dấu mốc có ý nghĩa hết sức đặc biệt đối với đất nước và dân tộc ta, kỷ niệm 80 năm ngày Cách mạng Tháng Tám thành công và 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đánh dấu quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước, 80 phát triển rực rỡ là minh chứng cho sức mạnh đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên, của cả dân tộc. Đây cũng là dịp để các thế hệ hôm nay suy ngẫm, kế thừa và tiếp tục phát huy tinh thần bản lĩnh, sáng tạo đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, quyết tâm thực hiện mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập Nước, và trở thành nước đang phát triển công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
(PLM) - Trong sắc thu rực rỡ của tháng Chín lịch sử, gần 26 triệu học sinh trên cả nước lại hân hoan bước vào năm học mới. Tiếng trống trường hôm nay không chỉ mở đầu cho một chặng đường tri thức, mà còn ngân vang trong thời khắc thiêng liêng: 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và 80 năm ngành Giáo dục đồng hành cùng sự nghiệp phát triển đất nước.
